Je neemt je voor om het anders te doen. Niet weer over je grenzen. Niet weer dat conflict vermijden. En toch: voor je het weet zit je weer in hetzelfde. Je zegt ja, terwijl je nee bedoelt. Je trekt je terug zodra het spannend wordt. Je voelt je verantwoordelijk voor iets wat eigenlijk niet van jou is.
Gedragspatronen zijn hardnekkig. Niet omdat je dom bent. Niet omdat je niet genoeg wil. Maar omdat ze vaak ergens dieper in je systeem liggen. En als je daar niet naar kijkt, blijf je in dezelfde cirkels draaien.
Gedrag is zelden ‘gewoon een keuze’
Veel coachingsmodellen gaan uit van bewuste verandering. Kies een andere overtuiging, pas je gedrag aan, dan verandert je situatie. Soms werkt dat. Vaak niet. Want sommige patronen zitten niet in je hoofd, maar in je systeem.
Een systeem is het geheel van relaties waar je deel van uitmaakt. Je gezin van herkomst. Je familiegeschiedenis. Je plek in een team of organisatie. Systemisch gezien is gedrag vaak een poging om iets te herstellen, recht te zetten of in balans te brengen, onbewust, maar sterk.
Voorbeeld: de onzichtbare last
Neem Lisa, 34. Ze is coach en merkt dat ze structureel te veel hooi op haar vork neemt. Ze wil voor iedereen zorgen. In haar team, bij haar klanten, thuis. Ze raakt overprikkeld, maar voelt zich schuldig als ze iets niet oplost.
In een systemische sessie blijkt dat ze als kind al ‘de stille helper’ was. Haar moeder had psychische klachten. Lisa leerde vroeg om zichzelf weg te cijferen. Niet uit slachtofferschap, maar uit loyaliteit. Dat patroon herhaalt zich nu in haar werk. Niet omdat ze dat ‘kiest’, maar omdat het vertrouwd voelt.
Systemisch coachen maakt de onderstroom zichtbaar
Bij systemisch werk kijk je niet alleen naar gedrag, maar naar de context waarin dat gedrag is ontstaan. Je onderzoekt de posities, dynamieken en verborgen loyaliteiten die meespelen. Vaak blijkt dat mensen iets dragen wat niet van hen is. Of een plek innemen die eigenlijk niet klopt.
Bijvoorbeeld: iemand voelt zich verantwoordelijk voor het welzijn van zijn ouders. Of staat tussen ruziënde collega’s in, terwijl dat niet zijn taak is. Of heeft zich onbewust losgemaakt van de familie om ergens bij te horen.
Inzicht in die dynamieken maakt ruimte voor beweging. Niet door harder te werken aan jezelf, maar door te zien wat er speelt. En daar iets anders in te kiezen.
Wanneer is systemisch coachen zinvol?
Deze vorm van begeleiding past bij mensen die merken dat ze vastlopen op thema’s die zich blijven herhalen, zoals:
- moeite met grenzen stellen
- verantwoordelijkheidsgevoel dat te zwaar voelt
- conflicten die telkens terugkomen
- onverklaarbare vermoeidheid of leegte
- spanningen in relaties zonder duidelijke oorzaak
Het helpt ook als je niet met één concrete ‘vraag’ zit, maar meer met een gevoel van disbalans. Dat er iets niet klopt, maar je kunt er de vinger niet op leggen.
Wie zich wil verdiepen in deze manier van werken, kan bijvoorbeeld een opleiding in systemisch coachen volgen. Niet alleen voor professionals, maar ook als persoonlijke ontwikkeling.
Wat levert het op?
Systemisch coachen brengt geen snelle oplossingen, maar wel wezenlijk inzicht. Je leert jezelf zien als onderdeel van een groter geheel. Je voelt waar je eigen plek is. Je ontdekt dat sommige lasten niet van jou zijn. Dat sommige patronen niet meer nodig zijn.
En juist dat maakt verandering mogelijk. Niet door te forceren, maar door iets te laten. Door een stap terug te doen. Of juist een plek in te nemen die je eerder hebt vermeden.
