Slaapproblemen bij kinderen komen veel voor. Bijna 1 op de 3 jonge kinderen heeft last van slaapproblemen. Als je kind slecht slaapt dan heeft dit vaak veel impact op het hele gezin, omdat iedereen vermoeid raakt. In dit artikel lees je hoe het kan komen dat je kind slecht slaapt. Hoe ontstaan slaapproblemen bij kinderen? En je leest tips per leeftijd, zodat je ervoor kunt zorgen dat je kind weer beter gaat slapen. Er zijn verschillende methodes om ervoor te zorgen dat je kind beter gaat slapen. Hierbij is er onderscheid tussen methodes voor jonge kinderen van 3 tot 6 jaar en kinderen van 6 tot 10 jaar. Kies de methode die bij jou en je kind past, zodat jullie allemaal weer lekker kunnen slapen.
Inhoud
Hoe ontstaan slaapproblemen bij kinderen?
Je kind kan niet slapen?
Goed in slaap vallen
Tips bij slaapproblemen voor een kind tussen de 3 en 6 jaar
Tips bij slaapproblemen voor een kind tussen de 7 en 10 jaar
Slaapproblemen bij kinderen
Veel kinderen hebben last van slaapproblemen. Ongeveer 15 tot 30% van alle kinderen heeft moeite met inslapen of doorslapen. Slaapproblemen kunnen erg zwaar zijn voor je kind of voor jou als ouder. Nachtrust is heel belangrijk en minder nachtrust heeft veel gevolgen. Zoals een minder goede concentratie en sneller prikkelbaar zijn. Het kan dus invloed hebben op je eigen welzijn en dat van je kind. Een goede nachtrust is belangrijk voor de gezondheid en ontwikkeling van je kind. Daarom extra mooi dat je deze tips leest!
Je kind kan niet slapen?
Slaapproblemen bij kinderen ontstaan door verschillende factoren. Sommige kinderen hebben meer moeite met slapen dan andere kinderen. Naast de aanleg van je kind, speelt ook jouw reactie op het gedrag van je kind mee. Alle kinderen worden ‘s nachts een paar keer wakker. Als ze dan alleen opnieuw in slaap kunnen vallen als jij er bent of als ze hun speen hebben, kunnen slaapproblemen ontstaan.
Hiernaast kunnen ook lichamelijke oorzaken meespelen. Bijvoorbeeld allergieën, darmproblemen, aangeboren afwijkingen of een chronische middenoorontsteking. Ook kan benauwdheid een rol spelen bij het krijgen van slaapproblemen. Snurkt jouw kind? Dan kan het zijn dat hij of zij een vernauwing van de overgang tussen de keelholte en luchtpijp heeft. Dit komt vaak voor bij te grote keelamandelen of overgewicht.
Een andere belangrijke oorzaak van slaapproblemen bij kinderen is moeite met inslapen door angsten of piekeren. Bijvoorbeeld doordat je kind veel stress ervaart, zich zorgen maakt of iets naars heeft meegemaakt. Bij kinderen vanaf een jaar of 6 kan er zelfs een angst ontstaan voor het niet in slaap kunnen vallen. Je kind raakt dan gefixeerd op het in slaap vallen, waardoor het juist moeilijker wordt.
Tips om je kind goed in slaap te laten vallen
Ten eerste is het belangrijk dat je zorgt voor een fijne slaapplek, een rustig slaapritueel en een goede dagindeling. Dit zijn voorwaarden voor je kind om goed te kunnen slapen. Als je kind moeite heeft met in- of doorslapen, is het dus ook belangrijk om te kijken hoe de dag en avond verloopt. Is je kind genoeg buiten, heeft hij veel beweging? En hoeveel kijkt je kind naar een beeldscherm? Daarnaast is het goed om ervoor te zorgen dat je kind kan ontspannen en z’n emoties kan uiten. Zorg voor momentjes samen om te lachen en te praten, zodat emoties zich niet opstapelen.
Zie voor meer uitleg en tips: 8 tips om je kind goed te laten inslapen. Pas eerst deze tips toe. Werkt dat onvoldoende, kies dan een manier hieronder uit die bij jou en je kind past.
Tips bij slaapproblemen voor een kind tussen de 3 en 6 jaar
Als de tips voor het goed in slaap vallen onvoldoende helpen en er is geen lichamelijke oorzaak voor de slaapproblemen, dan is een gedragsmatige aanpak het meest zinvol. Het doel is dat jouw peuter of kleuter zelf leert om in slaap te vallen, zonder dat hij daarbij afhankelijk is van jou. Kies een methode die goed bij jou en je kind past, zodat je het ook echt consequent kunt volhouden!
Stappenplan
Bij deze manier blijf je bij je kind in de kamer, maar je reageert niet op zijn of haar gedrag. Je maakt geen oogcontact en praat niet tegen het kind, maar je bent wel aanwezig. Zo kun je elke dag een stukje verder van je kind vandaan gaan zitten. Eerst ga je naast het bed zitten en zo elke keer een stukje verder tot je bij de deur zit, en daarna buiten de kamer op de trap bijvoorbeeld. Deze manier werkt goed als je kind veel last heeft van verlatingsangst. Je leert je kind dan zelf in slaap vallen, maar wel in aanwezigheid van jouw veiligheid.
De strenge methode
Deze methode kan alleen als je zeker weet dat je niet niet ziek is, bang is of pijn heeft. Daarnaast is een goede hechting belangrijk, je kind moet zich veilig voelen. Met deze strenge methode leer je je kind om zelf in slaap te vallen door niet te reageren op huilen of roepen. Sommige kinderen zijn gewend dat ze een reactie krijgen als ze roepen of huilen en dat belemmert ze om zelf in slaap te vallen. Als je kiest voor deze methode, vertel dan van tevoren aan je kind dat je niet (meer) zult komen als hij of zij roept, omdat je je kind wilt leren zelf in slaap te vallen.
Je legt je kind in bed en geeft je kind verder geen aandacht. Dit betekent dat je je kind dus laat huilen of schreeuwen. Bedenk van tevoren of je dit kunt volhouden, want dit kan erg zwaar zijn. Als je dat kunt, werkt het vaak goed en zal het roepen snel korter worden. Als je denkt dat je het niet kan volhouden (want het kan heel heftig zijn om je kind zo te horen huilen en schreeuwen), kies dan niet voor deze methode. Kies dan liever voor één van de volgende methodes.
Terugkomen
Veel ouders vinden de ‘strenge methode’ naar en vinden het fijner om af en toe bij hun kind te gaan kijken. Kies dan voor deze methode, waarbij je volgens een vast schema even kort gaat kijken bij je kind.
Je vertelt tegen je kind dat hij gaat slapen en dat je over 5 minuten weer even bij hem/haar komt kijken. Als je kind gaat roepen of schreeuwen, ga je toch pas na 5 minuten terug. Daarna verleng je de tijd met een paar minuten en ga je pas na 8 minuten weer kijken. Zo verleng je de tussenpozen steeds met een paar minuten. Als je op de slaapkamer komt, maak je geen oogcontact, geef je kind een aai en een kus en zeg: “Ga maar lekker slapen” of een ander kort geruststellend zinnetje. Voer geen hele gesprekken, want daar wordt je kind alleen maar wakker van.
Ontspannen
Zorg dat je kind zoveel mogelijk ontspant voor het inslapen. Dit kun je doen door een vast ritueel en een rustige avond. Daarnaast kun je een extra ontspannende oefening met je kind doen voor het inslapen. Bijvoorbeeld een massage, een meditatie-oefening of een ontspanningsoefening, zoals ademhalingsoefeningen of een oefening waarbij je alle spieren van je lichaam eerst aanspant en dan ontspant. Voor een meditatie-, ontspanning- en kinderyoga-oefening, zie het werkboek ‘Ik heb voelsprieten!’.
Op Spotify kun je veel slaapmeditaties voor kinderen vinden.
Tips voor slaapproblemen bij kinderen tussen de 7 en 10 jaar
Heeft je kind op deze leeftijd nog moeite met in slaap vallen, dan is het slim om je kind te betrekken bij het maken van een plan. Net als bij peuters en kleuters is het ook op deze leeftijd belangrijk om eerst de tips om je kind goed te laten inslapen toe te passen. Begin daar eerst mee en pas indien nodig daarna de volgende tips toe.
Praat met je kind
Voer een gesprekje met je kind over het slapen. Stel vragen en luister, zonder tips of advies te geven. Vraag je kind of hem iets dwars zit en hoe het komt dat het slapen niet lukt. Ligt hij te piekeren, maakt hij zich zorgen, voelt hij zich niet fijn?
Vraag ook wat je kind zou kunnen helpen om makkelijker te slapen. Heeft je kind zelf een idee waardoor hij of zij beter kan slapen? Bekijk samen of je dit kunt uitproberen.
Is er geen aanleiding voor de slaapproblemen, bedenk dan zelf (samen met de andere ouder) welke van de bovenstaande methodes het beste bij jou en je kind past (de strenge methode, het stappenplan of terugkomen). Als je gekozen hebt, bespreek dit dan met je kind. Leg uit dat je het belangrijk vindt dat je kind goed leert slapen, zodat je kind zich prettiger voelt en iedereen meer uitgerust is. En leg uit hoe jullie dit gaan aanpakken en waarom.
Blijf positief
Zorg dat je elke goede nacht (in de ochtend) beloont met een dikke knuffel, positieve reactie en/of een extra fijn momentje samen. Als je erg vermoeid bent, is het niet altijd makkelijk om rustig en positief te blijven. Probeer toch zoveel mogelijk positief te reageren op je kind. Daardoor gaat het aanleren van een goede slaapgewoonte makkelijker.
De Bedtijdpas
Als je kind vaak uit z’n bed komt, kun je de ‘Bedtijdpas’ invoeren. Je kind krijgt dan één pas, die hij één keer mag gebruiken. Je kind mag dus één keer roepen of uit bed komen. Daarna levert hij de pas in en negeer je het roepen.
Verlaten van de bedtijd
Het is ook een mogelijkheid om tijdelijk de bedtijd van je kind te verlaten. Zorg voor een fijne avond met rustige momenten met veel positieve aandacht. Je kind is dan rustig en extra moe omdat het later is en zal daardoor sneller inslapen. Hierdoor krijgt je kind een positief gevoel bij het inslapen. Als je kind goed kan inslapen, kun je daarna de bedtijd elke dag weer 10 tot 15 minuten vervroegen totdat je kind weer op de normale tijd naar bed gaat.
Meditatie
Sommige kinderen piekeren veel voor het inslapen. Ze kunnen moeilijk ontspannen en daardoor niet in slaap vallen. Hiervoor kan een meditatie- of een mindfulness-oefening helpen. Je kind leert z’n aandacht te richten op het hier en nu, waardoor hij of zij stopt met piekeren. In het boekje ‘Stilzitten als een kikker’ staan veel leuke mindfulness-oefeningen voor kinderen tussen de 5 en 12 jaar en hun ouders.
Is je kind gevoelig voor prikkels of emoties van anderen? Bestel dan het werkboek Ik heb voelsprieten! Je kind leert door dit leuke werkboek omgaan met gevoelens, prikkels en hij leert ontspannen. Het werkboek is inclusief een meditatie- en ontspanningsoefening!
Bronnen
NJI – Richtlijn gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen
Kennis centrum Kinder en jeugdpsychiatrie – Slaapproblemen
