Hoogsensitiviteit is een eigenschap die ongeveer bij 15 tot 20% van de bevolking voorkomt, en dus ook bij kinderen en peuters. Een hoogsensitieve peuter is gevoeliger voor prikkels van buitenaf dan andere peuters en heeft meer tijd nodig om alles wat hij of zij ziet, hoort en voelt te verwerken. Hoe herken je hooggevoeligheid bij je peuter? En wat kun je doen om je kind zo goed mogelijk te begeleiden? In dit artikel gaan we daar dieper op in.
Waaraan herken je hoogsensitiviteit bij je peuter?
Ieder kind is uniek, maar er zijn een paar algemene signalen waaraan je hoogsensitiveit kunt herkennen. Een hoogsensitieve peuter kan snel overprikkeld raken in een drukke omgeving, diep nadenken over dingen of erg empathisch zijn voor zijn of haar leeftijd. Daarnaast beleeft een sensitieve peuter prikkels van buitenaf intens, zoals geluiden, geuren en smaken. Je peuter kan hierdoor last hebben van harde geluiden, kriebelende kleren en elke vreemde geur opmerken. Ook is een hoogsensitief kind extra gevoelig voor pijn.
Hoe wordt je peuter hoogsensitief?
Hoogsensitiviteit is aangeboren en niet iets wat zomaar ineens ontstaat. Het is geen stoornis of aandoening, maar een aangeboren karaktereigenschap. Wetenschappers geloven dat het te maken heeft met de werking van het zenuwstelsel (Elaine Aron, 2013). Genetische factoren spelen ook een rol; als één van de ouders hoogsensitief is, is er een grotere kans dat het kind dit ook is.
De kenmerken van een hoogsensitieve peuter
Hieronder vind je de meest voorkomende kenmerken bij hoogsensitieve peuters:
Prikkelgevoelig en opmerkzaam
Een hoogsensitieve peuter is gevoelig voor prikkels van buitenaf en heeft moeite met de verwerking van prikkels. Hierdoor kan je peuter snel overprikkeld en vermoeid raken en daardoor sneller van slag zijn. Je peuter schrikt bijvoorbeeld snel van harde geluiden, reageert heftig op pijn of heeft moeite met een drukke omgeving. Hoogsensitieve kinderen hebben vaak last van kleren die kriebelen, niet lekker zitten of nat zijn. Ook valt je peuter vreemde geuren of smaken sneller op. Daarnaast kan je peuter ook erg opmerkzaam zijn. Kleine details vallen hem/haar op, bijvoorbeeld veranderingen in het uiterlijk van iemand of als meubels op een andere plek staan.
Nieuwsgierig en bedachtzaam
Een hooggevoelige peuter stelt vaak veel vragen en gebruikt moeilijke woorden voor zijn of haar leeftijd. Je peuter stelt diepzinnige vragen en denkt net een stapje verder. Vaak houdt een hooggevoelige peuter van een rustige omgeving en rustig spel.
Gevoelig voor stemmingen van anderen
Een hoogsensitieve peuter is erg invoelend en kan zich voor zijn of haar leeftijd al goed inleven in de ander. Hij of zij is zorgzaam en voelt aan als er iets aan de hand is met een ander. Een peuter weet vaak nog niet wat hij of zij hiermee moet doen en kan daardoor onrustig worden van gevoelens van anderen.
Intens en intuïtief
Een hooggevoelige peuter beleeft alles intens. Je kind kan bijvoorbeeld intens genieten van kleine dingen, zoals de natuur, lekker eten of mooie muziek, maar kan ook intens boos worden.
Moeite met verrassingen en veranderingen
De meeste hoogsensitieve peuters houden niet van verrassingen en gedijen het beste bij een vaste structuur. Als iets anders gaat dan gepland of gedacht, of er verandert iets, dan kan dat lastig zijn voor je peuter.
Wil je meer lezen over hooggevoeligheid bij kinderen? Lees dan het artikel Hoogsensitief kind: kenmerken, test en opvoedtips. Of doe de HSP test voor hooggevoelige kinderen om erachter te komen of jouw kind kenmerken heeft van hoogsensitiviteit.
Hoe ga je om met een hoogsensitieve peuter?
Hoogsensitiviteit komt veel voor en het is dus geen ziekte of stoornis. Wel kan het helpen als je weet hoe je je kind kunt begeleiden bij het omgaan met de gevoeligheid. Als je kind dit van jongs af aan al leert, wordt de gevoeligheid van je kind een prachtige kwaliteit! Hier zijn enkele tips om met je hoogsensitieve peuter om te gaan:
Creëer een rustige omgeving
Zorg thuis voor rustige plekken, waar je kind zich kan terugtrekken als hij of zij daar behoefte aan heeft. Hoogsensitieve peuters hebben meer tijd nodig om prikkels te verwerken. Beperk de hoeveelheid prikkels zoveel mogelijk. Hoogsensitieve kinderen hebben baat bij een veilige omgeving.
Voorbereiding
Bereid je kind goed voor op nieuwe situaties. Vertel bijvoorbeeld wat er gaat gebeuren als je naar een drukke plek gaat, zodat je kind weet wat hij of zij kan verwachten.
Een hoogsensitieve peuter heeft meer tijd nodig om prikkels te verwerken. Bereid je kind goed voor en geef je kind tijd om prikkels te verwerken en tot rust te komen.
Acceptatie
Accepteer de gevoeligheid van je kind en zie het als een kracht, niet als een zwakte. Je kind is nog heel jong en moet nog leren omgaan met emoties en lastige situaties. Jij kan hem/haar hierbij helpen.
Duidelijke grenzen
Net als alle peuters hebben ook hoogsensitieve peuters baat bij duidelijke grenzen. Dit geeft je kind een veilig gevoel.
Omgaan met gevoelens
Praat met je kind over zijn of haar gevoelens. Geef je kind tijd om iets te verwerken en geef je kind ruimte om zijn emoties te uiten. Erken de emoties van je kind door je kind te laten merken dat hij of zij boos, blij, verdrietig of bang mag zijn.
Hoogsensitiviteit is een eigenschap die met de juiste begeleiding kan uitgroeien tot prachtige kwaliteiten van je kind.
