Een scheiding heeft een grote impact op kinderen. Het is een heftige emotionele gebeurtenis en er verandert veel voor ze. Maar moet je dan bij elkaar blijven voor de kinderen? Of is scheiden beter voor kinderen? Bijvoorbeeld als je huwelijk niet goed loopt. Als er veel ruzies en spanningen zijn, wat is dan beter voor je kind? In dit artikel kan je lezen over de effecten van een scheiding op een kind en de overwegingen die je hierbij als ouder kan maken.
Effecten van een scheiding op kinderen
Uit jarenlang onderzoek blijkt dat een scheiding negatieve effecten op een kind heeft. De laatste jaren is er steeds meer acceptatie voor echtscheidingen in onze maatschappij. Het komt vaker voor en is daarom ook normaler. Dit lijkt fijn, maar uit onderzoek blijkt dat ondanks deze acceptatie de negatieve gevolgen van een scheiding voor een kind even groot of zelfs groter geworden zijn. Dit komt waarschijnlijk doordat vroeger een huwelijk vooral strandde als er forse problemen en veel heftige ruzies waren. Ouders met kleine relatieproblemen bleven vaak bij elkaar vanwege taboe, uit schaamte of vanwege de financiële situatie. Vanaf de jaren 90 is dit veranderd en stranden er meer huwelijken met matige relatieproblemen. Uit onderzoek blijkt dat ouders tegenwoordig vaak uit elkaar gaan omdat ze op elkaar uitgekeken zijn, of omdat hun karakters niet bij elkaar passen. De meeste ouders met kinderen denken echter lang en goed na voordat ze besluiten uit elkaar te gaan en dat is heel belangrijk.
Er zijn namelijk veel gevolgen bekend voor kinderen die een scheiding van hun ouders meemaken. Kinderen die een scheiding meemaken, hebben 2x zoveel kans op het ontwikkelen van problemen. Dit blijkt uit verschillende onderzoeken. Ze hebben meer kans op problemen zoals:
- een laag zelfbeeld
- slechte schoolprestaties
- gedragsproblemen
- problemen met leeftijdsgenootjes
- angsten
- sombere gevoelens
Zowel op korte als op lange termijn zijn er gevolgen bekend voor kinderen die een scheiding van hun ouders meemaken. Kinderen met gescheiden ouders hebben bijvoorbeeld zelf ook een grotere kans om te scheiden als ze volwassen zijn.
Wil je meer weten over de effecten van een scheiding op een kind, dan kan je hier meer over lezen in de artikelen: ‘Wat doet een scheiding met een kind?’ en ‘Wat is het effect van scheiden op een kind’.
Is scheiden beter voor kinderen?
Maar kun je dan dus beter niet scheiden? Veel deskundigen zijn het er over eens dat het beter is voor de kinderen om bij elkaar te blijven. Juist vanwege alle negatieve effecten. Toch blijkt ook uit onderzoek dat continue ruzies of spanningen in gezinnen waarin de ouders wel bij elkaar zijn, ook schadelijk zijn voor kinderen. Dus zowel kinderen met gescheiden ouders als kinderen uit een gezin met twee ouders waar continu ruzie is, hebben een verhoogd risico op verschillende problemen. Een thuisbasis is belangrijk voor een kind, de gezinssituatie waarin het kind opgroeit speelt dus een belangrijke rol. De kans dat een kind problemen ontwikkelt, is in elke situatie net even iets anders:
Vechtscheiding
Grootste risico op problemen: kinderen met gescheiden ouders waar veel ruzies zijn, zoals bij een vechtscheiding.
Bij elkaar met ruzie
Minder groot risico: kinderen uit gezinnen waar de ouders bij elkaar zijn, maar waar veel ruzies zijn, zijn een beetje beter af dan als er sprake is van een vechtscheiding.
Goed uit elkaar
Lager risico: kinderen met gescheiden ouders met weinig conflicten hebben de minste problemen van alle kinderen uit gezinnen met ruzies en spanningen.
Bij elkaar
Laagste risico: kinderen uit gezinnen met twee ouders waar geen extreme ruzies en spanningen zijn, hebben de minste kans op het ontwikkelen van problemen.
Als een scheiding ervoor zorgt dat er minder ruzies en spanningen zijn, is het dus beter voor een kind om te scheiden. Na de scheiding moeten de ruzies en spanningen dan wel afnemen, want een vechtscheiding is nog vervelender voor een kind.
Relatietherapie
Het is duidelijk dat kinderen het beste functioneren in een intact gezin. Het werken aan jullie relatie is dus een mogelijkheid. Elke relatie heeft moeilijkere periodes, dat is normaal. Ook komt in de beste relatie weleens een moment van twijfel voor. Dit wil niet meteen zeggen dat een scheiding de beste keus is. Sommige deskundigen pleiten voor meer relatietherapie voordat een stel met kinderen besluit uit elkaar te gaan. Juist omdat een scheiding zo ingrijpend is voor een kind. Het is in elk geval heel belangrijk om goed na te denken over het besluit en goed stil te staan bij de gevolgen voor jullie kind(eren).
Relatietherapie is in principe gericht op het werken aan je relatie en om relationele problemen op te lossen. Maar het doel van relatietherapie kan ook zijn om erachter te komen of je samen verder wilt of niet. Bij je huisarts kan je ook terecht om over je zorgen te praten. Jullie kunnen samen bespreken of relatietherapie in jullie situatie een goede stap kan zijn en hoe je ervoor kan zorgen dat je kind zo min mogelijk last heeft van jullie relatieproblemen.
Huwelijk met veel conflicten
Kinderen hebben veel last van conflicten tussen ouders. Ruzies tussen ouders kunnen zelfs traumatisch zijn voor kinderen. Als de sfeer in een huwelijk niet meer te verbeteren is en er blijven constant ruzies en heftige spanningen bestaan, dan is het voor je kind beter zijn om uit elkaar te gaan. Je kind hoeft dan niet langer te lijden onder de ruzies en spanningen tussen jullie. Het is wel belangrijk dat de ruzies en spanningen dan ophouden, of in elk geval verminderen, na de scheiding. Anders verbetert er voor je kind nog steeds niet veel na een scheiding.
Als er sprake is van huiselijk geweld is de thuissituatie niet veilig voor de kinderen. Onveiligheid belemmert kinderen ernstig in hun ontwikkeling. Een scheiding zou een oplossing kunnen zijn, zodat een kind wel kan opgroeien in een veilige omgeving. In geval van huiselijk geweld kan je contact opnemen met Veilig Thuis.
Huwelijk zonder heftige conflicten
Niet alle huwelijken eindigen na veel conflicten. Ook als er geen ruzies zijn in het huwelijk, kunnen jullie beslissen om uit elkaar te gaan. Het is de vraag of dit beter is voor een kind. Uit onderzoek blijkt eigenlijk van niet, maar het hangt natuurlijk af van de situatie. Want elke situatie is anders.
Stel je voor: een vader of moeder is niet gelukkig in een huwelijk, misschien zelfs wel depressief, en kan daardoor niet meer goed functioneren als ouder. In dat geval is er ook geen stabiele thuissituatie voor het kind. Het is niet goed voor een kind als een vader of moeder niet beschikbaar voor hem of haar is.
Daarnaast kan je je afvragen of een koele, liefdeloze relatie, waarin je als ouders ogenschijnlijk beleefd doet, maar geen respect hebt voor elkaar, een prettig voorbeeld is voor je kind. Kinderen krijgen dan niet het voorbeeld dat conflicten opgelost kunnen worden. En dat heeft invloed op hoe je kinderen later zelf in een relatie zullen staan. Ze hebben immers niet geleerd om in een relatie problemen op te lossen. Soms hoor je oudere kinderen waarvan de ouders voor de kinderen bij elkaar gebleven zijn zeggen:
“Waren mijn ouders maar eerder gescheiden”.
Kinderen kunnen veel last hebben van een kille sfeer of zwijgende conflicten. Ook als je dit niet aan je kind kan zien. Toch blijkt uit onderzoek dat over het algemeen de negatieve gevolgen van een scheiding niet opwegen tegen een negatief voorbeeld van een relatie.
Afkoelingsperiode
Omdat een scheiding zo naar kan zijn voor kinderen en er steeds meer kinderen mee geconfronteerd worden, wordt er tegenwoordig ook gesproken over een afkoelingsperiode voor de daadwerkelijke officiële scheiding plaats kan vinden. Deskundigen pleiten voor een verplichte afkoelingsperiode van een half jaar tot een jaar tussen de aanvraag van de scheiding en de daadwerkelijke scheiding zelf, voor echtparen die gaan scheiden en kinderen hebben. Hierdoor kunnen ouders goed nadenken over of een scheiding echt de beste keuze is, voor hen en voor de kinderen. Deze afkoelingsperiode is nu echter (nog) niet verplicht.
Vechtscheiding voorkomen
Als jullie toch besluiten om uit elkaar te gaan, is het allerbelangrijkste voor jullie kind(eren) om een vechtscheiding te voorkomen. Een vechtscheiding is namelijk zeer ingrijpend voor kinderen. Dit kan zelfs traumatisch zijn en heeft veel negatieve gevolgen voor je kind. Doe er dus alles aan om een goede samenwerking op te bouwen met de vader of moeder van je kind. Het is in elk geval belangrijk om van tevoren te weten wat je kan doen om conflicten met je ex-partner te voorkomen en hoe je je kind het beste kan vertellen dat jullie uit elkaar gaan. Meer informatie hierover kan je vinden in de artikelen: ‘Hoe vertel je een peuter/kleuter dat je gaat scheiden‘, ‘Hoe vertel je een kind van 6-8 jaar dat je gaat scheiden‘ of ‘Hoe vertel je een ouder kind dat jullie uit elkaar gaan‘.
De beslissing om wel of niet uit elkaar te gaan, kan ingewikkeld zijn. Zeker als je kinderen hebt. Als jullie het niet met elkaar eens zijn of elkaar niet goed begrijpen wordt het nog ingewikkelder. Wat de beslissing ook wordt, houd in elk geval rekening met de negatieve gevolgen voor kinderen. Neem de tijd om een weloverwogen beslissing te nemen. Een scheiding is niet per definitie de slechtste keuze voor je kind, maar het blijft altijd een ingrijpende keuze.
Bronnen bij dit artikel
POSITIEF &
RELAXED OPVOEDEN
TOP Opvoeder!
Het werkboek voor ouders, voor meer balans, plezier en zelfvertrouwen tijdens het opvoeden.
Opvoeden op een manier die bij jou past.
