Wat doet een scheiding met een kind? Gaan jij en je partner uit elkaar? En hebben jullie kinderen? Dan is het goed om te weten wat de effecten van een scheiding op jullie kinderen kunnen zijn. Want een scheiding doet veel met een kind. Het is een zeer ingrijpende gebeurtenis. Ook de periode na de scheiding heeft veel effect op kinderen, want er verandert van alles. We zetten hier de belangrijkste effecten van een scheiding voor je op een rij.
Gevolgen voor kinderen
Echtscheidingen komen vaak voor. Eén op de drie huwelijken stranden. En bij veel van deze scheidingen zijn kinderen betrokken. Naar schatting komen 86.000 kinderen per jaar in aanraking met een scheiding van hun ouders. Vroeger was een scheiding taboe, maar tegenwoordig is er veel meer acceptatie en begrip. Dit is fijn voor kinderen.
Tegelijkertijd is het gevaar hiervan dat er gedacht wordt dat de effecten van een scheiding op kinderen wel mee zullen vallen. En dat is niet waar. Want ondanks de acceptatie in de maatschappij, doet een scheiding ontzettend veel met een kind. Uit onderzoek blijkt dat de gevolgen voor kinderen even groot gebleven zijn. Hun dagelijks leven verandert ingrijpend. Ze krijgen twee woonplekken, zien vader of moeder minder vaak, soms verhuizen ze of wisselen ze van school of opvang. Wat er precies verandert is natuurlijk in elke situatie weer anders. Veel kinderen voelen zich afgewezen, in de steek gelaten of eenzaam. Ze willen niet dat hun ouders uit elkaar gaan en fantaseren vaak dat ze weer bij elkaar komen.
Als ouder kan je veel doen om de negatieve gevolgen voor je kind zo klein mogelijk te houden. Dit start al bij het eerste gesprek wat je met je kind voert over de scheiding. Waar moet je opletten als je je kind vertelt dat je gaat scheiden? Per leeftijd zijn er belangrijke aandachtspunten (peuter & kleuter, 6-8 jarige en 8 jaar of ouder).
In het overzicht hieronder kan je de belangrijkste tips voor hoe je je kind kan steunen in de periode van de scheiding vinden. Je kan de tips ook downloaden en printen.
Veel meer problemen
Uit onderzoek blijkt dat kinderen die een scheiding meemaken van hun ouders, 2 keer zoveel problemen hebben als kinderen uit gezinnen waarvan de ouders bij elkaar zijn. Dit kunnen verschillende problemen zijn. Denk bijvoorbeeld aan sombere gevoelens, angstige gevoelens, een laag zelfbeeld, problemen op school, agressief gedrag, risicovolle gewoontes of problemen met leeftijdsgenoten. Een scheiding kan dus flinke negatieve effecten hebben op een kind. Toch blijkt ook uit onderzoek dat ondanks deze verhoogde kans op problemen dat de meerderheid van deze kinderen toch opgroeien tot goed functionerende volwassenen.
Veiligheid
Door een scheiding valt de veilige basis thuis weg voor kinderen. Er verandert veel en hierdoor kunnen ze zich onveilig voelen. Dit kan zich uiten in gedrag en emoties. Daardoor zit je kind tijdelijk niet lekker in z’n vel of kan probleemgedrag ontstaan. Dit kan je soms meteen nadat de scheiding bekend gemaakt is zichtbaar zijn, maar kan ook pas veel later te zien zijn. Met name een vechtscheiding is schadelijk voor kinderen. Dan zijn de negatieve effecten van een scheiding het grootste op kinderen. Een vechtscheiding biedt namelijk veel onveiligheid.
Ondanks emoties die je als ouder kan ervaren tijdens een scheiding, is het voor kinderen heel belangrijk om zo min mogelijk conflicten met de andere ouder te hebben. Hierdoor creëer je zoveel mogelijk veiligheid voor je kind. Wil je meer weten over hoe je conflicten met je ex-partner kan voorkomen? In het artikel “10 tips om conflicten bij een echtscheiding te voorkomen” kan je hier meer over lezen.
Een scheiding is een zeer emotionele en ingrijpende verandering. Soms is het door je eigen emoties lastig om goed samen te werken met je ex-partner, als dat zo is dan is is het goed om hulp voor jezelf te zoeken.
Gevolgen in gedrag
Aan het gedrag van een kind kan je veel zien. Hoe ze zich voelen en of ze problemen (gaan) ontwikkelen. Kinderen kunnen gevoelens nog lastig uiten en onder woorden brengen. Dit gebeurt vaak indirect, via gedrag.
Problemen in gedrag kunnen naar buiten gericht zijn (externaliserend gedrag) zoals: agressief en druk gedrag. Of bij oudere kinderen vandalisme, stelen, roken, blowen en drinken. Problemen kunnen ook naar binnen gericht zijn (internaliserend gedrag), zoals: depressieve gevoelens, teruggetrokken gedrag of gevoelens van angst.
Het is vooral belangrijk om goed op te letten of je een gedragsverandering bij je kind ziet. Als je kind eerst rustig was en nu opeens heel druk is, niet meer luistert of vaak boos reageert, dan kan dat een signaal zijn dat het niet goed gaat.
Daarnaast kan een terugval in de ontwikkeling een gevolg zijn van een scheiding. Bijvoorbeeld als je kind eerst ‘s nachts zindelijk was maar nu niet meer. Ook lichamelijke klachten komen vaak voor bij kinderen in de periode rondom de scheiding.
Op de website van het Nederlands Jeugdinstituut kan je de gevolgen van een scheiding per leeftijd op een rijtje vinden.
Gevolgen op school
Problemen op school komen vaak voor. Zeker tijdens de scheiding en als spanningen na de scheiding blijven bestaan dan vaak voor langere periode. Problemen op school kunnen zich uiten in concentratieproblemen, lagere cijfers, gedragsproblemen in de klas, verminderde schoolprestaties of opstandig gedrag naar de leerkracht.
Vooral kinderen tussen de 11 en 15 jaar presteren minder op school. Kinderen uit gezinnen met één ouder moeten vaker een stapje terug doen naar lager schoolniveau. Ze presteren dus lager gedurende een lange tijd. Opvallend is dat uit onderzoek blijkt dat de komst van stiefvader of stiefmoeder vaak leidt tot meer schoolsucces, omdat er weer meer stabiliteit komt in een gezin.
In het volgende filmpje van Vila Pinedo (een platform voor kinderen van gescheiden ouders) wordt op een duidelijke manier aan leerkrachten uitgelegd wat zij kunnen doen voor een kind van gescheiden ouders.
Problemen met leeftijdsgenoten
Wat ook regelmatig voorkomt zijn tijdens een scheiding is problemen of spanningen in contact met andere leerlingen. Dit is vaak vooral merkbaar op school. Je kind is bijvoorbeeld vaker betrokken bij ruzies of conflicten. Kinderen uiten negatieve gevoelens vaak in gedrag, waardoor ze moeilijker gedrag kunnen gaan vertonen. Dit kan als gevolg hebben dat kinderen niet meer met ze willen spelen, ze minder vaak gevraagd worden om af te spreken of een periode minder vriendjes hebben.
Wil jij je kind helpen om de scheiding te verwerken? Gun je kind het werkboek Ik vind mijn plek!. Dit werkboek is speciaal voor kinderen van gescheiden ouders. Je kind leert op een fijne manier de scheiding te begrijpen, gevoelens krijgen de ruimte en je kind krijgt antwoord op vragen die door zijn of haar hoofd rondspoken. Zo krijgt de scheiding een plek en zal je kind zich fijner voelen. Gun je kind dit werkboek!
Minder contact met ouders
Een ander effect van een scheiding is dat een kind minder contact heeft met één van beide ouders. Het is logisch dat kinderen hun ouders minder regelmatig zien na een scheiding. Maar dat hoeft niet problematisch te zijn als het contact goed is en als het contact regelmatig plaatsvindt.
Uit onderzoek blijkt dat kinderen met gescheiden ouders, vaak minder contact hebben met één van de ouders. En dit iets waar kinderen veel last van kunnen hebben. Zeker als ze één van de twee ouders helemaal niet meer zien of erg onregelmatig. Het is als ouder heel goed om te beseffen dat het belangrijk is dat je kind goed contact heeft met beide ouders. Het helpt je kind bij het aanpassen aan de nieuwe situatie en voorkomt problemen op latere leeftijd. Ouders die er alles aan doen om te zorgen dat hun kind goed contact te heeft met de andere ouder handelen in het belang van hun kind.
Lange termijn gevolgen
De periode rondom de scheiding is voor bijna alle kinderen moeilijk. Niet alle ouders beseffen dat een scheiding zo’n grote gevolgen heeft voor kinderen. Ouders kunnen veel van schade voorkomen door kinderen niet bij conflicten te betrekken en ze te steunen.
Hoe korter de scheiding geleden is hoe groter de gevolgen. Op lange termijn zwakken de negatieve gevolgen iets af, maar er zijn ook lange termijn gevolgen bekend. Zoals bijvoorbeeld een grotere kans om later zelf ook te scheiden. Daarnaast zijn er ook nog andere lange termijn gevolgen bekend: het bereiken van een lager opleidingsniveau, minder inkomen, meer internaliserende problemen (zoals somberheid, depressie en angsten) en het hebben van minder contact met de ouders.
Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen over hoe je de scheiding zo goed mogelijk met je kind(eren) kunt bespreken? Je bent niet alleen. Veel ouders worstelen met deze lastige situatie. Daarom heb ik de online Masterclass “Scheiding: zo vertel je het je kind” ontwikkeld. Met video’s, templates en een stappenplan krijg je het vertrouwen om dit op een kalme en liefdevolle manier aan te pakken. Van tips voor het juiste gesprek tot adviezen om loyaliteitskwesties te voorkomen.
Veel sterkte!
Bronnen bij dit artikel
