Heb je een hoogsensitief kind en merk je dat slapen een uitdaging is? Je bent niet alleen. Hoogsensitieve kinderen ervaren de wereld intenser en dat kan leiden tot slaapproblemen. In dit artikel lees je alles over een hoogsensitief kind en slapen. Waarom is slaap zo belangrijk voor jouw hoogsensitieve kind? Hoe creëer je een rustige slaapomgeving en hoe kun je veelvoorkomende slaapproblemen aanpakken? Beter slapen voor je kind betekent ook een betere nachtrust voor jou.
Waarom is slaap zo belangrijk voor hoogsensitieve kinderen?
Hoogsensitief kind en slapen
Slaap is enorm belangrijk voor de gezondheid en het welzijn van kinderen. Tijdens de slaap heeft het brein de tijd om de ervaringen van de dag te verwerken en op te slaan. Voor hoogsensitieve kinderen, die de wereld intenser beleven dan hun leeftijdsgenoten, is slaap essentieel. Deze kinderen nemen meer informatie in zich op, en het kost hun hersenen veel energie om alles te verwerken.
Slaap helpt om prikkels te verwerken
Hooggevoelige kinderen zijn bijzonder gevoelig voor prikkels. Ze nemen subtiele details waar en ze ervaren emoties en fysieke prikkels intenser. Hun brein werkt tijdens het slapen hard om al deze prikkels te verwerken. Een goede nachtrust zorgt ervoor dat de verwerkte informatie geïntegreerd wordt en dat het lichaam van je kind kan herstellen.
Hoeveel slaap hebben kinderen nodig?
Het aantal slaapuren dat je kind nodig heeft, kan per leeftijd en individu variëren. Over het algemeen hebben jongere kinderen meer slaap nodig dan oudere kinderen. Zo hebben kinderen van 5 tot 12 jaar gemiddeld 9-11 uur slaap per nacht nodig. Maar dit kan dus per kind verschillen. Daarom is het belangrijk om goed naar je kind te kijken. Wanneer heb je het idee dat je kind goed uitgerust is? Het beste kun je dit in een vakantieperiode observeren. Dan kun je zien hoe laat je kind uit zichzelf wakker wordt, zonder dat het ergens op tijd hoeft te zijn. Na een paar dagen is je kind uitgerust en in zijn natuurlijke slaapritme terechtgekomen. Hoeveel uur slaapt je kind nu per nacht? Als je dit weet, kun je daar ook rekening mee gaan houden op schooldagen.
Hebben hoogsensitieve kinderen meer slaap nodig?
Hoogsensitieve kinderen hebben mogelijk meer slaap nodig dan hun leeftijdsgenoten. Dit komt doordat hun brein tijdens de waakuren harder werkt om de grotere hoeveelheid informatie die ze opnemen te verwerken. Extra slaap kan helpen om overstimulatie en vermoeidheid te voorkomen. Het kan ook bijdragen aan een betere emotionele regulatie en algehele stemming van je kind.
Doordat ze alles intens beleven, kunnen hoogsensitieve kinderen moeite hebben met slapen. Een rustige, prikkelarme omgeving en vaste rituelen helpen om tot rust te komen. Extra slaap voorkomt overstimulatie overdag.
Rian Meddens – Orthopedagoog Generalist
De biologische klok van je kind
Elk kind heeft een unieke biologische klok, ofwel een interne tijdklok die bepaalt wanneer hij of zij zich slaperig of wakker voelt. Voor hooggevoelige kinderen is het erg belangrijk om deze natuurlijke ritmes zoveel mogelijk te volgen. Het kan zijn dat je kind van nature een “ochtendmens” of juist een “avondmens” is. Het forceren van een slaapschema dat niet overeenkomt met het interne ritme van je kind kan zorgen voor slaaptekort en stress. Probeer daarom het slaapritme van je kind te observeren en zoveel mogelijk aan te passen aan zijn of haar biologische klok.
Meer lezen over hooggevoeligheid? Lees hier alle belangrijkste kenmerken van een hoogsensitief kind, opvoedtips en doe de HSP-test om erachter te komen of jouw kind hoogsensitief is.
Hoe creëer je een goed slaapritme voor je hooggevoelige kind?
Het creëren van een stabiel slaapritme voor een hooggevoelig kind kan een uitdaging zijn, maar er zijn verschillende strategieën die je hierbij kunnen helpen.
Afbouwen van prikkels
Hoogsensitieve kinderen kunnen overdag veel prikkels ervaren. Het is belangrijk om deze prikkels voor het slapengaan te verminderen. Creëer een rustige omgeving zonder felle lichten of harde geluiden en laat je kind in de 2 uur voor het slapen gaan geen schermen, zoals televisie, tablet of smartphone, bekijken. Dit helpt je kind om zich voor te bereiden op slaap.
Een vast bedritueel
Routines geven kinderen een gevoel van veiligheid en voorspelbaarheid. Veel gevoelige kinderen hebben ook behoefte aan structuur. Het hebben van een vast bedtijdritueel kan je kind helpen om zich te ontspannen en klaar te maken voor slaap. Dit kan bijvoorbeeld bestaan uit naar boven gaan, het poetsen van de tanden, het aantrekken van de pyjama, het voorlezen van een boek en het zeggen van welterusten.
Verhaal voorlezen of de dag bespreken
Het kan je kind helpen om voor het slapen gaan de dag af te sluiten door een boekje of een verhaal voor te lezen. Ook helpt het veel kinderen om over de gebeurtenissen van de dag te praten. Hierdoor kan je kind eventuele zorgen of spanningen makkelijker loslaten, waardoor de overgang naar de slaap gemakkelijker wordt.
Begeleide meditatie
Begeleide meditaties of ontspanningsoefeningen kunnen zeer nuttig zijn voor hoogsensitieve kinderen. Deze kunnen hen helpen om hun geest tot rust te brengen en zich te concentreren op hun ademhaling, wat kan leiden tot diepere en meer rustgevende slaap.
Op Spotify kun je veel slaapmeditaties voor kinderen vinden, voor het gemak heb ik ze samengevoegd in een handige playlist.
De slaapkamer van je kind
De slaapomgeving van je kind kan een grote invloed hebben op de kwaliteit van hun slaap. Zorg ervoor dat de kamer donker, rustig en op een comfortabele temperatuur is. Ga eens op het bed van je kind liggen om te kijken wat hij/zij ziet als hij of zij in bed ligt. Zorg ervoor dat het uitzicht vanaf het bed rustgevend is. Ook kun je overwegen om goede verduisteringsgordijnen te gebruiken als je kind gevoelig is voor licht.
Hulpmiddelen voor een hoogsensitief kind en slapen
Er zijn verschillende hulpmiddelen die het slaapcomfort van je hoogsensitieve kind kunnen verhogen.
Verzwaringsdeken
Veel hoogsensitieve kinderen slapen met een verzwaringsdeken. Zo’n deken kan een gevoel van geborgenheid en veiligheid geven, wat kan helpen bij het tot rust komen.
Oogmasker
Sommige hooggevoelige kinderen zijn bijzonder gevoelig voor licht, zelfs voor het kleinste streepje maanlicht dat door de gordijnen sijpelt. In dit geval kan een comfortabel oogmasker een uitstekend hulpmiddel zijn. Het helpt niet alleen om storend licht te blokkeren, maar kan ook een signaal zijn voor het lichaam dat het tijd is om te slapen.
White noise
Is je kind erg gevoelig voor geluiden? Dan kan een white noise-machine helpen om rustgevende geluiden te produceren. Hierdoor hoort je kind andere achtergrondgeluiden niet meer, zodat hij of zij makkelijker in slaap kan vallen. Via Bol.com kun je makkelijk een white noise-machine aanschaffen.
Oordoppen
In plaats van een white noise-machine kun je ook oordoppen overwegen. Vooral voor kinderen die gevoelig zijn voor onverwachte of harde geluiden kan dit goed helpen. Oordoppen, speciaal ontworpen voor kinderen, zijn dan aan te raden. Ze kunnen storende geluiden verminderen en zo bijdragen aan een ononderbroken slaap.
Veel voorkomende slaapproblemen bij hoogsensitieve kinderen
Heeft jou hooggevoelige kind slaapproblemen? Hoogsensitieve kinderen ervaren de wereld intenser en dit kan invloed hebben op hun slaap. Ze kunnen gevoeliger zijn voor verstoringen in hun slaapomgeving of last hebben van intensieve dromen. Hier zijn enkele veelvoorkomende slaapproblemen die hoogsensitieve kinderen kunnen ervaren, met bijbehorende suggesties voor de aanpak.
Moeilijk in slaap vallen
Hoogsensitieve kinderen hebben vaak moeite met inslapen. Ze kunnen overweldigd raken door hun dagelijkse ervaringen, waardoor hun gedachten actief blijven en ze moeilijk in slaap vallen. Dit kan je verminderen door een rustige en voorspelbare bedtijdroutine te creëren die helpt bij het afbouwen van prikkels.
Niet doorslapen / vaak wakker worden
Doorslapen kan ook een uitdaging zijn. Hoogsensitieve kinderen zijn vaak lichtere slapers en kunnen makkelijk wakker worden van geluiden, licht of zelfs hun eigen intense dromen. Probeer de slaapkamer zo stil en donker mogelijk te houden, en maak bijvoorbeeld gebruik van ‘white noise’ of oordoppen, zoals eerder omschreven.
Intense dromen en nachtmerries
Hoogsensitieve kinderen ervaren hun dromen vaak levendiger. Dit kan zowel prachtig als angstaanjagend zijn, vooral als ze nachtmerries hebben. Zorg ervoor dat je kind zich veilig voelt om deze dromen met je te bespreken. Overweeg om ontspanningstechnieken te gebruiken voor het slapengaan. Heeft je kind keer op keer dezelfde droom met een naar einde? Maak overdag een tekening met je kind van de droom met een ander grappig einde. Dit kan heel goed werken!
Vroeg wakker worden
Sommige hoogsensitieve kinderen zijn ‘ochtendmensen’ en worden vroeg wakker, soms veel eerder dan de rest van het gezin. Dit kan te maken hebben met hun gevoeligheid voor licht. Probeer verduisterende gordijnen of een oogmasker als je merkt dat je kind gevoelig is voor het vroege ochtendlicht.
Als je merkt dat je kind wel uitgerust is zo vroeg in de ochtend, maar jij liever nog even doorslaapt, kun je ook afspraken maken met je kind. Bijvoorbeeld dat je kind pas vanaf een bepaalde tijd uit bed mag. Voor jonge kinderen die nog geen klok kunnen kijken kun je een speciale kinderwekker of visuele klok aanschaffen.
Als het nog geen tijd is om op te staan, kun je met je kind afspreken dat hij boekjes mag gaan lezen of zachtjes op zijn kamer mag spelen. Je kunt ook alvast een klein ontbijtje en wat te drinken klaar zetten, voor als je kind al honger krijgt.
Moeilijk in slaap komen in een andere omgeving
Veranderingen in de slaapomgeving, zoals logeren of op vakantie gaan, kunnen ook slaapproblemen veroorzaken bij hoogsensitieve kinderen. Je kind heeft de tijd nodig om zich aan te passen aan de nieuwe omgeving. Je kunt dit proces ondersteunen door iets van thuis mee te nemen, zoals een favoriete knuffel of deken, en door de bedtijdroutine zoveel mogelijk hetzelfde te houden als thuis.
Piekeren
Veel gevoelige kinderen kunnen flink piekeren voor het slapen gaan. Het kan nuttig zijn om de tijd te nemen om te praten over hun zorgen en emoties, bijvoorbeeld tijdens het avondeten. Ook het gebruik van ontspanningstechnieken om de piekergedachten van je kind te verminderen voor het slapengaan helpt. Ontspanningsoefeningen en het leren omgaan met gevoelens kan je kind leren in het werkboek Ik heb Voelsprieten.
Nynke heeft een zoon van 6 jaar en werkte met haar zoon in ‘Ik heb Voelsprieten!’:“Meteen ben ik aan de slag gegaan met 2 oefeningen uit het werkboek en m’n zoon had er al direct baat bij! Hij is gevoelig en met name erg angstig en maakt zich snel veel zorgen. Door de oefeningen van het werkboek valt hij nu al sneller en rustiger in slaap!”
Niet alleen willen slapen
Sommige hoogsensitieve kinderen vinden het moeilijk om alleen te slapen. Dit kan te maken hebben met verlatingsangst, angst voor het donker, of gewoon een sterke behoefte aan gezelschap. Overweeg co-sleeping of een ‘open deur’-beleid. Wil je er zelf niet steeds bij blijven? Bouw dit dan stap voor stap af. Eerst naast het bed, dan bij de deur, dan op de gang met de deur open, dan op de trap, etc. Zo leert je kind stap voor stap om zelfstandig in te slapen.
Gevoeligheid voor pyjama en dekbed of temperatuurwisselingen
Hoogsensitieve kinderen kunnen ook moeite hebben met in slaap vallen door fysieke prikkels. Ze kunnen gevoelig zijn voor het materiaal van hun pyjama of deken, of voor temperatuurschommelingen in hun kamer. Probeer verschillende soorten kleding of beddengoed uit om te zien wat je kind het meest comfortabel vindt, en houd de kamer zo koel mogelijk voor het slapengaan.
Slaapproblemen kunnen frustrerend zijn, zowel voor jou als voor je hoogsensitieve kind. Met geduld, begrip en de juiste strategieën, kun je je kind helpen om een betere nachtrust te krijgen. Je bent niet de enige ouder die hiermee worstelt. Het is vaak uitproberen wat bij jouw kind werkt; zo leer je de behoeften van je kind steeds beter kennen en kun je je kind steeds beter ondersteunen.
