Mijn kind steelt. Oorzaken en 8 tips voor ouders

Je ontdekt dat je kind iets heeft gestolen. Je schrikt ervan, je bent teleurgesteld en misschien voel je ook schaamte. Het is belangrijk om te weten dat je niet de enige ouder bent die hiermee te maken krijgt. Veel kinderen stelen vroeg of laat weleens iets. Een kind steelt om verschillende redenen. Het is aan ons ouders om je kind te leren dat dit gedrag niet acceptabel is en om je kind te helpen zich positief te gedragen. In dit artikel vind je de oorzaken van stelen bij kinderen en krijg je 8 praktische tips om ermee om te gaan.

Waarom steelt mijn kind?

Waarom jouw kind steelt kan uiteenlopende redenen hebben. De meeste kinderen stelen weleens iets tijdens hun jeugd. Kinderen kunnen stelen om veel verschillende redenen, bijvoorbeeld vanuit nieuwsgierigheid, impulsiviteit of vanwege de druk van leeftijdsgenoten. Je kind wil er bijvoorbeeld bij horen. Het is cruciaal om niet meteen te straffen, maar eerst te achterhalen wat er speelt. Dit helpt je om je kind beter te begrijpen en daardoor kan je het gedrag beter bijsturen. Hieronder lees je veel voorkomende oorzaken van stelen bij kinderen.

Oorzaken van stelen bij kinderen

Er zijn verschillende redenen waarom een kind steelt:

• Behoefte aan spanning: Voor sommige kinderen is stelen een manier om spanning en opwinding te ervaren.
• Groepsdruk: Groepsdruk speelt vaak een grote rol, vooral bij pubers voor wie leeftijdsgenoten enorm belangrijk zijn. Je kind steelt, omdat hij/zij er bijvoorbeeld graag bij wil horen of stoer wil doen. Hierbij kan jaloezie ook meespelen. Je kind wil iets wat zijn of haar vrienden ook hebben.
• Behoefte aan aandacht: Sommige kinderen stelen om aandacht te krijgen, bijvoorbeeld omdat ze eenzaam zijn of omdat er onvoldoende toezicht en positieve aandacht is van ouders en/of verzorgers.
• Gebrek aan impulscontrole: Sommige kinderen zijn impulsief en overzien de gevolgen van hun acties (nog) niet volledig.
• Sociaal-emotionele problemen: Soms zitten kinderen niet goed in hun vel en liggen er andere problemen ten grondslag aan het gedrag. Je kind voelt zich niet veilig, onzeker, is depressief, boos of heeft nare gebeurtenissen meegemaakt die hem of haar dwars zitten. Je kind heeft dan hulp nodig.
• Onvoldoende geld of verslaving: Je kind kan ook gaan stelen als hij of zij iets heel graag wil hebben, maar er onvoldoende geld voor heeft of het niet kan kopen gezien zijn of haar leeftijd, zoals bij sigaretten of alcohol.

Hoe praat je met je kind over stelen?

Praat met je kind op een kalme en begripvolle manier. Probeer niet boos te worden, maar juist rustig te blijven. Vraag op een open manier hoe het komt dat je kind iets heeft gestolen. Je kind zal zich hierdoor beter kunnen openstellen en daardoor krijg je meer zicht op de reden van het stelen. Luister naar het verhaal van je kind zonder meteen te oordelen. Probeer zo de onderliggende oorzaak van het gedrag te achterhalen. Lees hier meer over hoe je met je kind over gevoelens kun praten.

Geef je kind ook duidelijk de grens aan. Leg uit waarom stelen verkeerd is en welke gevolgen het kan hebben voor jezelf en voor de ander. Stel je kind vragen om hem/haar aan het denken te zetten. Vraag bijvoorbeeld hoe je kind het zou vinden als iets waarvoor hij/zij gespaard heeft, gestolen wordt. Deze gesprekken helpen je kind om de gevolgen te overzien en verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar acties.

Mijn kind steelt en liegt erover

Als je een kind vraagt of hij of zij iets gestolen heeft, zullen veel kinderen dit ontkennen en erover liegen. Liegen komt voort vanuit angst voor straf of schaamte. Vraag dus niet naar de bekende weg. Als je weet dat je kind iets gedaan heeft, benoem dan dat je gemerkt hebt dat je kind iets gestolen heeft, in plaats van te vragen of je kind iets gestolen heeft. Zo geef je je kind niet de ruimte om te liegen. Prijs je kind altijd voor zijn eerlijkheid en benoem dat je dit waardeert en dat dit ervoor zorgt dat je je kind kunt vertrouwen.

Blijft je kind ontkennen? Reflecteer dan op jouw houding: ben je erg boos of beschuldigend? Probeer je rust te bewaren, zorg voor een open houding en probeer je kind te begrijpen. Leg je kind uit waarom je het belangrijk vindt dat hij/zij eerlijk is, zodat je hem/haar kunt helpen.

Liegt jouw kind vaker? Lees dan de tips in het artikel Waarom liegt mijn kind? Reden per leeftijd & tips over liegen

Zie het stelen als een leerervaring voor je kind. Praat er op een rustige, open manier over met je kind en probeer zo de onderliggende reden van het stelen te achterhalen.

Rian Meddens – Orthopedagoog Generalist

8 praktische tips voor ouders als je kind steelt

Hieronder vind je 8 praktische tips speciaal voor ouders op een rijtje. Wat kun je doen als jouw kind steelt?

1. Blijf kalm en begripvol

Reageer rustig en begripvol. Dit voorkomt dat je kind zich afsluit en helpt bij een open gesprek. Vanuit deze openheid help je je kind om de situatie te zien als leermoment en kun je hem of haar helpen herhaling te voorkomen. Zo kun je je kind het meeste leren.

2. Vraag niet naar de bekende weg

Als je weet dat je kind iets heeft gestolen, vraag dan niet aan je kind of dit zo is. Dan is er een groot risico dat je kind gaat liegen. Benoem dat je weet dat je kind iets heeft meegenomen en dat je je afvraagt hoe dat gebeurd kan zijn. Nodig je kind uit om erover te praten en luister.

3. Zoek de onderliggende oorzaak

Probeer te begrijpen waarom je kind heeft gestolen en zoek naar de onderliggende oorzaak. Dit kan variëren van nieuwsgierigheid, druk vanuit vrienden tot de behoefte aan meer grenzen en positieve aandacht. Zodra je deze onderliggende oorzaak hebt achterhaald, kan je je kind beter begrijpen. Ook weet je beter waar je kind hulp bij nodig heeft.

4. Stel duidelijke grenzen

Leg uit wat wel en niet acceptabel is. Duidelijke regels helpen je kind begrijpen wat er van hem of haar verwacht wordt. Grenzen en toezicht geven een kind een gevoel van veiligheid. Stelen gaat een grens over en je kind moet weten dat dit echt niet kan.

Als je kind steelt en onder de 12 jaar is, dan kan je kind niet strafrechtelijk vervolgd worden. Jij bent verantwoordelijk voor het gedrag van je kind.

Als je kind steelt en tussen de 12 en 18 jaar oud is, valt je kind onder het jeugdstrafrecht. Wordt je kind betrapt en is hij of zij nog niet eerder met de politie in aanraking geweest, dan wordt je kind verwezen naar Bureau Halt. Daar kan je kind een taakstraf krijgen.

5. Geef een passende consequentie

Om herhaling van het stelen te voorkomen, is het belangrijk om je kind passende consequenties te laten ervaren. Zoek een consequentie die passend is bij wat je kind heeft gestolen. Laat je kind hetgeen wat hij/zij gestolen heeft teruggeven aan de eigenaar.

Ga bijvoorbeeld samen naar de winkel om terug te brengen wat je kind heeft meegenomen en om excuses aan te bieden. Of laat je kind van zijn eigen zakgeld alsnog betalen voor wat hij of zij heeft gestolen.
Als je kind iets heeft gestolen van jou, laat hem of haar dan ook iets ter vervanging kopen van zijn/haar eigen geld of laat je kind klusjes doen als terugbetaling. Zo leert je kind dat je je gedrag kan herstellen, zelfs als je iets doet wat echt niet kan.

6. Geef uitleg over eerlijkheid en vertrouwen

Bespreek met je kind de gevolgen van stelen. Leg de gevolgen uit voor hem/haarzelf en ook voor anderen. Bespreek hoe belangrijk eerlijkheid en vertrouwen zijn voor relaties met anderen. Gebruik verhalen en voorbeelden om het belang van eerlijkheid te benadrukken. Leg uit dat eerlijkheid bijdraagt aan vertrouwen. En geef hierin zelf ook het goede voorbeeld.

7. Geef vertrouwen

Het kan best lastig zijn om je kind weer te vertrouwen, nadat je kind iets gestolen heeft. Maar geef je kind wel de kans om je vertrouwen terug te winnen. Complimenteer eerlijkheid en laat je kind merken hoe fijn je dat vindt. Ga uit van de goede intentie van je kind en zie het als een leermoment voor je kind.

8. Zoek professionele hulp indien nodig

Als je kind vaker steelt, of als hij/zij blijft stelen nadat je uitleg hebt gegeven over consequenties en ook consequenties hebt laten ervaren, dan is het goed om professionele hulp in te schakelen. Met hulp van een orthopedagoog of kinder- en jeugdpsycholoog kan je kind dan hulp krijgen om de onderliggende problemen aan te pakken.

Conclusie mijn kind steelt

Stelen kan heel onschuldig zijn en een keertje voorkomen, maar het kan ook een signaal zijn dat het niet goed gaat met je kind. Als ouder is het belangrijk om geduldig en begripvol te zijn, de oorzaak te achterhalen en je kind te begeleiden naar eerlijk en verantwoordelijk gedrag. Met de juiste aanpak kun je je kind helpen om te leren van deze ervaring en voorkomen dat het opnieuw gebeurt.