Wat is positief opvoeden? Basisprincipes, tips per leeftijd & online cursus

Wil jij ook graag positief opvoeden? Je hoort er veel over, maar wat is positief opvoeden eigenlijk? Door positief op te voeden bied je een positieve, veilige plek voor je kind om in op te groeien. Hierdoor ontwikkelt je kind zich beter. Maar hoe doe je dit?  In dit artikel lees je er alles over. Je leest wat positief opvoeden is, wat het oplevert en hoe je het kunt aanpakken. Lees ook de praktische opvoedtips die horen bij de leeftijd van jouw kind. Zo kun jij ook ervaren hoe fijn positief opvoeden is!

Wat is positief opvoeden?
Basisprincipes van positief opvoeden
Opvoedtips per leeftijd
Tips positief opvoeden kind 0 – 2 jaar
Tips positief opvoeden kind 2 – 4 jaar
Opvoedtips positief opvoeden kind 5 – 12 jaar
Tips positief opvoeden kind 12 – 16 jaar
Online cursus Positief Gezin
Voor professionals

Wat is positief opvoeden?

Er wordt vaak gezegd dat positief opvoeden belangrijk is, maar wat is het eigenlijk precies? Als je positief opvoedt, geef je je kind een veilige, stimulerende omgeving om in op te groeien. Je helpt je kind dan op een positieve manier bij het aanleren van gedrag en vaardigheden. Dit doe je met liefde, positieve aandacht en ondersteuning. Ook houd je positief contact met je kind, je luistert naar je kind en hebt oog voor de behoeftes van je kind. Daarnaast stel je duidelijke grenzen en zorg je voor voorspelbaarheid.

Kinderen die een positieve opvoeding hebben gehad, ontwikkelen zich vaker tot een zelfstandig persoon met voldoende zelfvertrouwen. Als je kind opgroeit in een liefdevolle, stabiele en stimulerende omgeving, heeft je kind een grotere kans om zich goed te ontwikkelen. Er is veel onderzoek gedaan naar positief opvoeden en het heeft veel voordelen. Zo leidt het tot een betere band tussen ouder en kind, en krijgt je kind een positiever zelfbeeld. Tot slot heeft je kind ook minder kans op gedragsproblemen en emotionele problemen. Positief opvoeden is niet alleen positief voor kinderen, maar ook voor ouders. Ouders hebben meer plezier in het opvoeden. 

Basisprincipes van positief opvoeden

Veel manieren van opvoeden vallen onder het begrip ‘positief opvoeden’. Het is dus een ruim begrip.

Soms wordt gezegd dat positief opvoeden zich alleen op gedrag richt en niet op de onderliggende behoeftes of emoties van kinderen. Positief opvoeden zou dan vooral bestaan uit belonen en straffen. Maar positief opvoeden is veel meer dan alleen reageren op het gedrag van je kind. Hieronder lees je de 5 basisprincipes van positief opvoeden.

1. Een veilige, liefdevolle omgeving

Het bieden van een veilige basis is het belangrijkste uitgangspunt. Zo begint positief opvoeden bij het creëren van een plek waar je kind zichzelf kan zijn en kan ontspannen. Dit doe je door je kind te knuffelen, interesse te tonen, complimentjes te geven, te troosten, positief aan te moedigen en aandacht te geven. Een kind krijgt hierdoor een gevoel van geborgenheid. Als je kind zich op z’n gemak en veilig voelt, kan het z’n aandacht richten op zijn omgeving en nieuwe dingen leren.

Het werkboek TOP Opvoeder helpt je om positief en relaxed op te voeden. Je leert een balans te vinden tussen jou als opvoeder en je kind en hoe je kalm kunt blijven in uitdagende opvoedsituaties, zonder aan jezelf voorbij te gaan. Zo ga je opvoeden op een manier die bij jou past, zodat je meer plezier en zelfvertrouwen krijgt in het opvoeden.

Gun jezelf het werkboek TOP-Opvoeder en word een relaxte en positieve opvoeder! 

2. Ruimte geven voor ontwikkeling

Geef je kind de kans om zichzelf te ontwikkelen op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Respecteer daarbij de eigenheid van je kind, want ieder kind is anders. Stimuleer daarnaast zelfstandigheid en bied positieve ondersteuning waar nodig. Let op wat je kind al allemaal kan en leert. Geef complimenten en bevestiging, maar laat je kind ook fouten maken en hiervan leren. Kijk dus op een positieve manier naar je kind en zorg tegelijkertijd dat je niet te hoge verwachtingen hebt. Kortom: sluit aan bij de unieke ontwikkeling van jouw kind.

3. Structuur en grenzen op een positieve manier

Het bieden van duidelijkheid en voorspelbaarheid draagt bij aan een veilig gevoel voor je kind. Je kind weet waar het aan toe is en dat geeft de houvast die nodig is voor je kind om zelfstandig activiteiten te ondernemen. Bied dus voorspelbaarheid en grenzen en doe dit door zo min mogelijk te straffen, want straffen werkt niet effectief en heeft veel nadelen.

Lees meer over hoe je grenzen kunt stellen op een positieve manier in de artikelen “Opvoeden zonder straf, hoe doe je dat?” en “Grenzen stellen op een positieve manier”.

 

 

4. Uitleg en informatie

Je kind moet de wereld om zich heen leren begrijpen. Hiervoor heeft het jouw hulp nodig. Door informatie en uitleg te geven, zal je kind steeds meer leren en begrijpen. Je kind heeft ook informatie nodig over de omgang met elkaar, zodat hij kan leren samenwerken, kan leren om zich in te leven in een ander en leert om conflicten te voorkomen en op te lossen. Zorg hierbij dat deze informatie aansluit bij de belevingswereld en leeftijd van je kind.

5. Positieve band met je kind

Kinderen ontwikkelen zich doordat ze ervaringen opdoen. Veel van deze ervaringen vinden plaats in contact met jou. Kijk goed naar wat je kind nodig heeft en reageer daarop. Heb dan ook aandacht voor de gevoelens van je kind en luister ernaar. Besteed tijd samen en maak plezier met elkaar. Bij het werken aan een positieve band met je kind hoort ook dat je goed voor jezelf zorgt. Opvoeden is niet altijd makkelijk en het kan best zwaar zijn om altijd klaar te staan voor je kind. Als je ook naar je eigen behoeftes luistert, kun je makkelijker positief zijn en aandacht geven aan je kind.

Opvoedtips per leeftijd

Een kind ontwikkelt zich razendsnel. In elke fase leert je kind weer andere dingen en in elke fase staan verschillende thema’s centraal. Dit noemen we de ontwikkelingsopgaven van je kind. Het zijn als het ware psychologische opdrachten, die elk kind doorloopt om zich goed te kunnen ontwikkelen.

Als ouder moet je je steeds weer aanpassen aan deze ontwikkelingsopgaven. Je kind kan en begrijpt steeds meer. Mede hierdoor is opvoeden zo’n uitdaging, het verandert steeds. Heb je iets ontdekt wat werkt? Een tijdje later werkt het niet meer, omdat je kind ouder is geworden en in een andere fase is beland. Vandaar dat we tips voor positief opvoeden geven per leeftijd.

De tips hieronder zijn voor de genoemde leeftijden, maar elk kind ontwikkelt zich anders. Kijk dus niet alleen naar de tips van de leeftijd van je kind, want misschien heeft jouw kind meer baat bij de tips van een leeftijdscategorie hoger of lager.

Tips positief opvoeden kind 0 – 2 jaar

Voor kinderen tussen de 0 en 2 jaar is het allerbelangrijkste dat ze zich veilig hechten aan jou. Dit betekent veel knuffelen, je kind goed verzorgen en veel praten tegen je kind.

Een kind dat veilig gehecht is, kan vanuit een veilige basis de omgeving ontdekken. In deze fase is het belangrijk om goed te reageren op de signalen en behoeftes van je baby. In de kinderpsychologie noemen we dit sensitief en responsief ouderschap. Je let dan goed op de signalen en behoeftes van je baby en reageer je hierop. Als je baby huilt, omdat hij honger heeft, zorg je dat hij melk krijgt. Als je baby huilt omdat hij pijn heeft, dan pak je hem op om te knuffelen en troosten.

In het tweede jaar zal je kind steeds meer gaan ontdekken. Naast het goed reageren op de behoeftes van je kind, wordt het dan ook belangrijk om je kind de kans te geven om zelf dingen te ontdekken. Geef je kind de ruimte om, in een veilige omgeving, lekker zelf op ontdekkingstocht te gaan. Ook helpt het om structuur te bieden voor je kind, zodat het weet waar het aan toe is. Je helpt je kind door het bieden van voorspelbaarheid.

Tips positief opvoeden kind 2 – 4 jaar

Een kind van 2, 3 of 4 jaar oud ontwikkelt zich razendsnel. Ze leren praten, worden zindelijk en ze begrijpen steeds meer van de wereld om zich heen. Net als bij baby’s is het ook nu belangrijk dat je blijft reageren op de behoeftes van je kind. 

Blijf dus knuffelen, troosten, structuur bieden en je kind goed verzorgen. Maar daarnaast wordt het positief opvoeden steeds uitdagender. Want je kind krijgt een eigen wil. Daardoor krijg je te maken met koppigheid, driftbuien, niet luisteren, druk gedrag en angsten. Leer je kind wat gewenst gedrag is, door te vertellen wat je verwacht. Geef veel informatie en uitleg. Als je uitlegt waarom iets niet mag en wanneer het wel kan, is een driftbui soms ineens over. Je kind zal zelf ook vragen naar deze uitleg in de ‘waarom’-fase. Je kind kan eindeloos ‘waarom-vragen’ stellen. Geef altijd antwoord en uitleg op een korte, eenvoudige manier.

Help daarnaast je kind om zijn emoties te begrijpen door ze te benoemen en te erkennen. Op deze leeftijd hebben kinderen nog weinig controle over hun emoties en gedrag. Ze hebben jouw hulp hier nog bij nodig.

Vanaf een jaar of 3 worden leeftijdsgenootjes belangrijker. Je peuter gaat dan leren samen spelen en om te gaan met conflicten. Laat je kind zelf conflicten oplossen en bied hulp waar nodig. Dit kun je doen door de situatie te benoemen en te vragen hoe je kind het kan oplossen. Noem zo nodig twee opties.

“Jullie willen allebei op deze auto. Er is er maar eentje, hoe kunnen we dat oplossen?”
Als je kind nog geen oplossing kan bedenken, kun je helpen door opties te noemen:
“Jullie kunnen om de beurt gaan of één van jullie gaat op de fiets”. Zo leert je kind op een positieve manier omgaan met anderen.

Opvoedtips positief opvoeden kind 5-12 jaar

Kinderen vanaf 5 jaar worden steeds zelfstandiger. Ze kunnen steeds beter voor zichzelf zorgen, zoals zichzelf aankleden, wassen en eten. Geef je kind de ruimte voor deze zelfstandigheid. Laat je kind merken dat je vertrouwen hebt en dat ze iets mogen proberen, ook al lukt het niet meteen. Geef complimenten gericht op de moeite die je kind ergens voor doet om iets te leren.

Je kind is steeds meer bezig met vriendjes. Er ontstaan echte vriendschappen en je kind wil graag geaccepteerd worden. Veel voorkomende problemen op deze leeftijd zijn ruzie maken, gepest worden of andere problemen op school. Je kind leert zich inleven in een ander en leert steeds meer rekening houden met anderen. Je helpt je kind hiermee door thuis een fijne sfeer te creëren met warmte, gezelligheid en respect voor elkaar. Zorg voor genoeg fijne momenten met je kind en positieve aandacht. Bied daarnaast ruimte om samen te spelen met leeftijdsgenoten. 

Het bieden van structuur, duidelijke grenzen en uitleg blijft in deze periode belangrijk. Maak thuis duidelijke regels, zodat je kind weet waar het aan toe is. Praten en luisteren naar je kind is op deze leeftijd belangrijk. Als je kind een puber is, zal hij minder snel naar jou toekomen, daarom is het nu extra belangrijk. Zo leer je je kind goed kennen en weet je wat er in hem omgaat.

Je kind gaat op deze leeftijd naar de basisschool en leert lezen en schrijven. Hij moet zich steeds langer concentreren. Dit kan een hele opgave zijn. Sommige kinderen willen daardoor niet naar school, zijn moe of hebben moeite met inslapen. Blijf altijd begripvol en positief naar je kind. Geef je kind de kans om te leren, maar stel niet te hoge verwachtingen. Zoek samen met je kind en de leerkracht naar wat jouw kind nodig heeft.

Tips positief opvoeden kind 12-16 jaar

Jongeren van 12 tot en met 16 jaar worden nog zelfstandiger.  Ze gaan naar de middelbare school en worden ook emotioneel steeds zelfstandiger. Leeftijdsgenoten worden belangrijker en ze gaan op zoek naar hun eigen identiteit. Wie ben ik? En wat vind ik belangrijk? Als ouder kan dit een lastige periode zijn. Een periode van loslaten en soms ook met veel conflicten. Je kind heeft nu meer ruimte nodig om te experimenteren. Om zelf fouten te maken, te ervaren en te leren. De ruimte die je geeft aan een 12-jarige is natuurlijk wel anders dan aan een 16-jarige. Naast deze ruimte is het belangrijk om wel beschikbaar te zijn voor je kind. Blijf geïnteresseerd en samen dingen ondernemen.

Wil je kind niets samen met je doen? Speel dan eens mee met zijn favoriete game of laat je kind uitleggen hoe iets werkt waarin hij geïnteresseerd is. In deze fase kun je je kind mee laten denken over regels en grenzen. Praat met je kind en luister echt naar hem of haar. Laat merken dat je zijn beleving begrijpt en kom tot gezamenlijke oplossingen. Zo leert je kind veel sociale vaardigheden. Jij bent namelijk een belangrijk voorbeeld voor je kind.

Leeftijdsgenoten zijn belangrijk voor je puber, dus stimuleer dan ook contact met leeftijdsgenoten. Seksualiteit gaat ook een steeds grotere rol spelen, praat hier open over (start hier al vanaf de peuterleeftijd mee) en laat je kind weten dat hij of zij bij je terecht kan met vragen.

Hier 10 tips om positief op te voeden voor elke leeftijd:

Online cursus Positief Gezin

Positief opvoeden is niet makkelijk en gaat niet vanzelf. Je moet leren waar je op kunt letten en hoe je dit kunt volhouden. Gelukkig zijn er manieren die je hierbij kunnen helpen.

Wil jij ook graag positief opvoeden en leren om je kind positief te benaderen? Zodat hij of zij opgroeit in een veilige, positieve en fijne omgeving? Volg dan de online cursus Positief Gezin. Bepaal zelf wanneer je ermee aan de slag gaat. In 4 weken krijg je veel informatie en tips over positief opvoeden. Na de cursus weet je hoe je kunt omgaan met de emoties van je kind, hoe je je kind positief kunt benaderen en hoe je de band met je kind kunt versterken.

Wil je ook positief opvoeden? Volg de online cursus positief gezin of gun jezelf het werkboek “TOP Opvoeder” voor meer balans en zelfvertrouwen in de opvoeding!

Voor professionals

Werk jij als professional met kinderen? Bijvoorbeeld als kindercoach, gezinsbegeleider, kinder- en jeugdpsycholoog of (ortho)pedagoog? Dan kun je het overzicht met 10 opvoedtips gebruiken voor jouw cliënten. Ook kun je aan de slag met het TOP-Opvoeder werkboek met de licentie voor professionals. Wil je meer handvatten om met kinderen aan de slag te gaan? Lees dan meer over ons speciale aanbod voor professionals. Je krijgt toegang tot meer dan 100 materialen in de Psychogoed Toolbox (waaronder het TOP Opvoeder werkboek). Daarnaast krijg je ook begeleiding in live Q&A’s en gratis trainingen. Zo ga je beter bij je cliënten aansluiten, voel je je zelfverzekerder en behaal je sneller positief resultaat voor jouw cliënten!