Verlatingsangst bij een baby of peuter hoort erbij. Elk kind krijgt ermee te maken, want het is een onderdeel van de normale emotionele en cognitieve ontwikkeling. Voor ons als ouders is het verschrikkelijk om je kind schreeuwend achter te laten. Het voelt alsof je je kind in de steek laat. Hoe kun je het beste omgaan met verlatingsangst bij baby’s en peuters?
Inhoud
Wat is verlatingsangst of separatieangst?
Verlatingsangst bij een baby
Hoe ga je om met verlatingsangst bij baby’s?
Verlatingsangst bij een peuter
Hoe ga je om met verlatingsangst bij peuters?
Wat is verlatingsangst of separatieangst?
Bij verlatingsangst is een kind angstig om gescheiden te worden van zijn vader, moeder of een ander persoon waar hij aan gehecht is. Je kind is bang dat deze persoon niet meer terugkomt. Verlatingsangst bij een baby of peuter is een heel normaal onderdeel van de ontwikkeling.
Je kind begrijpt vanaf 6 maanden dat jij en hij/zij aparte personen zijn. Daardoor begrijpt je baby nu ook dat je hem ook kunt verlaten. Verlatingsangst is juist een teken dat je baby of peuter goed gehecht is. Meestal ontstaat scheidingsangst als je baby tussen de 6 en 9 maanden oud is. Sommige kinderen hebben maar heel even last van scheidingsangst, terwijl andere kinderen er veel en lang last van kunnen hebben.
Separatieangst
Naarmate je kind ouder wordt, neemt de verlatingsangst meestal vanzelf af. De meeste kleuters en basisschoolkinderen laten nog maar heel af en toe scheidingsangst zien. Soms komt het voor dat een peuter of kind vanaf 4 jaar nog steeds vaak en ernstige angst ervaart bij het afscheid nemen. Dan wordt verlatingsangst ook wel separatieangst genoemd.
Verlatingsangst bij baby’s
Verlatingsangst ontstaat bij de meeste baby’s rond de 9 maanden. Het is een normaal onderdeel van de ontwikkeling. Je kind begrijpt rond de leeftijd van 7 tot 9 maanden dat een voorwerp ook bestaat als je het niet ziet. Dit noemen we in de kinderpsychologie objectpermanentie. Objectpermanentie kun je bij je kind herkennen, doordat je baby een speeltje gaat zoeken dat je achter je rug houdt. Je baby begrijpt vanaf dan dat het speeltje er nog is, ook al ziet hij het niet meer. Dit is een belangrijke stap in zijn cognitieve ontwikkeling!
Vanaf deze mijlpaal ontstaat meestal ook verlatingsangst. Je kind vindt het vervelend om van jou gescheiden te worden. Je kind vraagt zich af of je nog wel terugkomt, als hij jou niet meer ziet. Verlatingsangst komt vaak tegelijk voor met eenkennigheid. Er is echter wel een verschil. Bij verlatingsangst wil je kind niet van jou gescheiden worden, terwijl er bij eenkennigheid sprake is van een angst voor onbekende mensen.
Hoe ga je om met verlatingsangst bij baby’s?
De fase van verlatingsangst is voor zowel de baby als de ouders niet leuk. Het voelt rot om je kind overstuur achter te laten. Hieronder tips voor hoe je het beste kunt omgaan met verlatingsangst:
- Speel kiekeboe-spelletjes
Speel vanaf een maand of 4 kiekeboe-spelletjes met je baby. Zo leert je baby spelenderwijs dat als hij je niet ziet, je toch weer terugkomt. Veel baby’s hebben met dit soort spelletjes heel veel plezier.
- Veilige hechting
Een veilige hechting helpt bij de fase van verlatingsangst en eenkennigheid. Je laat je kind veilig hechten door te reageren op de signalen die je kind afgeeft. Reageer op zijn behoeftes en geef veel liefde en positieve aandacht.
- Vertrouwde omgeving
Zorg dat de omgeving waar je kind naartoe gaat vertrouwd voor hem of haar is. Ga samen kijken en blijf erbij. Of vraag of de oppas een uurtje eerder komt, zodat je baby even kan wennen aan de oppas voordat jij weggaat.
- Oefenen
Weet je dat jouw kind binnenkort naar de opvang gaat? Oefen alvast met korte momenten waarop je kind van jou gescheiden is. Breng je kind bijvoorbeeld een keer naar een vriendin of naar opa en oma, en ga zelf even een blokje om. Kies hiervoor een plek die voor je baby al vertrouwd voelt.
- Vast afscheidsritueel
Creëer een vast ritueel bij het afscheid nemen. Doe bij het kinderdagverblijf of de oppas bijvoorbeeld altijd eerst het jasje uit, dan samen een boekje lezen, dan een knuffel en tot slot even zwaaien voor het raam. Doe dit altijd in dezelfde volgorde. Geef je kind bij het afscheid nemen even volledige aandacht en houd het moment van afscheid nemen kort.
- Laat je kind troosten door de ander
Als je baby gaat huilen bij het afscheid, kom dan niet terug om hem of haar te troosten, dat is alleen maar verwarrend voor je kind. Neem afscheid volgens het ritueel en ga dan ook echt weg. Laat je kind dan troosten door de leidster of oppas.
- Neem altijd afscheid
Als je weggaat zonder afscheid te nemen, kan je kind de volgende keer extra angstig worden. Je kind kan dan gaan denken dat je zomaar kunt verdwijnen.
- Praten tegen je baby
Gaat jouw baby al huilen als je de kamer uitloopt? Praat dan tegen je baby, ook al praat je baby nog niet terug. Je baby begrijpt meer dan je denkt. Vertel wat je gaat doen en houd je hier ook aan. Hierdoor wordt het voorspelbaar voor je kind. Zeg bijvoorbeeld dat je even naar de keuken gaat om iets te pakken en dat je daarna weer terugkomt. Het werkt ook goed om te blijven praten tegen je baby terwijl je uit het zicht bent, zodat hij of zij je nog wel kan horen. Hierdoor merkt je baby dat jij niet helemaal weg bent.
- Inslapen
Heeft je baby last van verlatingsangst met inslapen? Je kind is dan echt bang dat je nooit meer terugkomt. Stel je baby gerust op een liefdevolle manier, maar zonder te veel contact, zodat je baby slaperig blijft en niet denkt dat jullie gaan spelen. Blijf er eventueel bij tot je baby slaapt (zonder oogcontact te maken) of blijf vlakbij het kamertje zodat je kind kan horen dat je in de buurt bent. Lees hier 10 tips om je baby te laten doorslapen.
Wil je jouw kind graag een veilige, fijne basis meegeven? In de online cursus Positief Gezin leer je hoe je voor je kind een fijne, positieve omgeving kunt creëren om in op te groeien. Na het volgen van de cursus weet je hoe je kunt omgaan met boze buien en andere lastige emoties. Je weet hoe je je kind positief kunt stimuleren en welke manier van opvoeden bij jou past. Lees hier de ervaringen van andere ouders Online cursus Positief Gezin.
Verlatingsangst bij peuters
Ook peuters kunnen nog flink last hebben van verlatingsangst. Hoe ouder je kind wordt, hoe beter ze zullen begrijpen dat je echt weer terugkomt. Maar een jonge peuter zal dit toch nog niet helemaal begrijpen. Voor een peuter is het belangrijk om tijd door te brengen met mensen aan wie ze gehecht zijn. Als ze alleen achter blijven bij een oppas waaraan ze nog niet gehecht zijn, zullen ze moeite hebben met afscheid nemen. Je peuter moet nog ervaren dat deze oppas of leidster veilig is. Je kind moet deze persoon nog leren vertrouwen. Tot die tijd kan je peuter zich niet helemaal veilig voelen en daardoor moeite hebben met afscheid nemen.
Ook ‘s nachts kan een peuter last hebben van verlatingsangst. Ze willen bij je zijn en zijn bang dat je niet terugkomt. Hierdoor kunnen ze ‘s nachts huilend wakker worden. Ook ontstaan er andere angsten in de peutertijd, zoals angst voor het donker, monsters en onweer. Lees hier meer over slaapproblemen of moeite met inslapen.
Hoe ga je om met verlatingsangst bij peuters?
Het is niet altijd makkelijk om met verlatingsangst bij peuters om te gaan. Peuters kunnen een flinke driftbui krijgen en kunnen gaan slaan, schreeuwen en heftig huilen. De tips voor het omgaan met verlatingsangst bij een baby helpen ook bij een peuter. Hier lees je nog een aantal aanvullende tips, omdat je peuter al meer begrijpt dan een baby.
- Investeer in een goede band met oppas of leidster
Help je kind om een leuke band te krijgen met de oppas of leidster. Investeer hierin, zodat je kind zich veilig gaat voelen bij deze persoon.
- Veilige hechting
Ook bij peuters is een veilige hechting belangrijk. Geef veel liefde, positieve aandacht en reageer op de behoeftes van je peuter. Positief opvoeden helpt bij het creëren van een veilige, positieve omgeving voor je kind om in op te groeien.
- Neem angsten serieus
Benoem de gevoelens van je kind: “Ik zie dat je schrikt…”. “Je vindt het niet leuk dat ik wegga, dat snap ik. Ik kom echt weer terug”. Bagatelliseer angsten niet en ook boos worden heeft geen nut, want je kind is echt bang.
- Vast afscheidsritueel
Ook bij peuters is een vast afscheidsritueel belangrijk. Je kind heeft hier houvast aan. Doe het jasje uit, maak samen bijvoorbeeld een puzzeltje, geef een knuffel en ga zwaaien bij het raam. Hou het ook dan niet te lang en laat je kind troosten door de leidster of oppas.
- Wees voorspelbaar.
Leg uit wanneer je je kind weer komt ophalen. Noem geen tijd, want dat is nog te abstract voor je kind, maar zeg bijvoorbeeld: ik kom je na je middagdutje of na de lunch weer ophalen. Houd je aan deze beloftes. Dit is enorm belangrijk, want zo leert je kind vertrouwen op wat jij zegt. Neem dus daarom ook altijd afscheid en ga nooit stiekem weg.
- Verlatingsangst in de nacht
Als je peuter ‘s nachts last heeft van angsten, ga dan naar je kind toe. Stel je kind gerust met een knuffel of aai, maar hou het kort. Houd een vast bedritueel aan voor het slapen gaan.
Verlatingsangst bij een baby of peuter is dus normaal en komt vaak voor. Als je de tips uit het artikel toepast, help je je kind zo min mogelijk last te hebben van de verlatingsangst.
