Sommige kinderen lijken verrassend goed om te kunnen gaan met tegenslag, terwijl anderen al snel uit het veld geslagen zijn. Als ouder wil je meestal graag dat je kind stevig in zijn schoenen staat. Maar hoe zorg je daarvoor, zonder je kind teveel te beschermen of juist teveel in het diepe te gooien?
In dit artikel lees je wat veerkracht bij kinderen precies is, welke factoren meespelen, en wat jij kunt doen om veerkracht bij je kind te versterken.
Wat is veerkracht bij kinderen?
Veerkracht bij kinderen betekent dat een kind in staat is om te herstellen van stress, veranderingen of moeilijke gebeurtenissen en daar soms zelfs sterker uitkomt. Het gaat niet om het vermijden van problemen, maar dat je kind leert om ermee om te gaan. Kinderen met veel veerkracht kunnen emoties reguleren, denken in oplossingen en vertrouwen op hun eigen kunnen (Masten, 2014).
Veerkracht ontwikkelt zich in de interactie tussen kind en zijn of haar omgeving. Je kunt het zien als een soort spier: hoe meer oefening, hoe sterker het wordt. En net als bij spieren geldt: een beetje uitdaging helpt, maar overbelasting werkt averechts.
Factoren die meespelen bij veerkracht bij kinderen
Veerkracht is geen vaste karaktereigenschap van kinderen. De aanleg voor meer of minder veerkracht is aangeboren, maar verder is veerkracht vooral beïnvloedbaar door de omgeving en door wat je kind allemaal meemaakt. Uit onderzoek blijken een aantal factoren ervoor te zorgen dat de veerkracht bij kinderen vergroot wordt (Center on the Developing Child, 2015):
- Een veilige band met minstens één volwassene
De hechting met een belangrijke volwassene is voor een kind de basis. Als een kind weet: ‘Ik word gezien, gehoord en gesteund’, dan durft een kind meer. - Positief zelfbeeld en zelfvertrouwen
Kinderen met meer zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld voelen zichzelf competent en zijn beter bestand tegen stress en teleurstellingen. - Emotieregulatie
Een kind die zijn of haar emoties kan herkennen, benoemen en er goed mee kan omgaan, kunnen beter omgaan met tegenslagen en zijn veerkrachtiger. Lees ook het artikel Omgaan met Emoties in 5 stappen. - Probleemoplossend vermogen en flexibiliteit
Kinderen die kunnen schakelen en creatief kunnen denken, kunnen beter omgaan met uitdagingen en lastige situaties. - Sociale steun en betrokkenheid
Een steunend netwerk van familie, school en vrienden helpt kinderen om zich verbonden met anderen te voelen en daarmee sterker te voelen.
Hoe voed je een veerkrachtig kind op?
Je hoeft geen perfecte ouder te zijn om je kind veerkrachtig op te voeden. De manier waarop jij dagelijks met je kind omgaat in gewone situaties maken al een verschil. Het is daarbij belangrijk dat je kind zich gezien voelt, je naar je kind luistert en hem of haar serieus neemt. Daarnaast is het belangrijk dat je kind fouten mag maken zonder oordeel en mag uitproberen.
Je kind wordt niet veerkrachtig van een perfect leven zonder uitdagingen en teleurstellingen. Juist kleine tegenslagen, zoals kapot speelgoed, iets wat niet door kan gaan, ruzie met een vriendje, een verloren spelletje zijn allemaal mooie situaties om te oefenen. Hoe jij als ouder hierop reageert, zorg ervoor wat je kind ervan leert of dat hij of zij er juist door ontmoedigt raakt.
Wil je je kind helpen omgaan met teleurstellingen? Lees hier wat helpt als je kind boos, verdrietig of gefrustreerd is
8 tips om de veerkracht bij je kind te versterken
1. Neem niet alle uitdagingen of negatieve emoties weg voor je kind
Als ouders willen we graag dat onze kinderen zich goed voelen. Door je hierdoor te laten leiden krijg je de neiging om moeilijke situaties voor je kind op te lossen. Hierdoor wordt je kind echter niet veerkrachtig en ontneem je hem of haar de mogelijkheid om hiervan te leren en ermee te oefenen. Zorg dus dat je kind af en toe frustratie voelt, zonder het op te lossen.
2. Erken emoties
Als je kind een tegenslag meemaakt, erken dan de emoties van je kind. Zonder het probleem op te lossen, zo biedt je steun en help je je kind zijn emoties te begrijpen. Zeg bijvoorbeeld: “Ik zie dat je baalt.”
3. Laat je kind kleine problemen zelf oplossen
Je hoeft dus niet altijd in te grijpen en een oplossing te bedenken. Stel vragen aan je kind zoals: “Wat zou je kunnen proberen?” of “Wat heb je eerder gedaan dat werkte?”. Door deze vragen kan je kind zelf oplossingen bedenken en stimuleer je de probleemoplossende vaardigheden van je kind.
4. Normaliseer fouten maken
Vertel over je eigen fouten en wat je ervan leerde. Geef ruimte voor falen, zonder schaamte of straf. Lees ook meer over hoe je je kind de groeimindset laat ontwikkelen.
5. Moedig doorzetten aan
Laat je kind weten dat je doorzetten en proberen belangrijker vindt dan het resultaat. Complimenteer het proces: “Wat goed dat je bleef proberen, ook al was het lastig.” Gebruik deze tips voor het geven van goede complimenten
6. Bied structuur én autonomie
Duidelijke grenzen geven veiligheid. Maar laat binnen die grenzen ruimte voor keuzes en verantwoordelijkheid.
7. Help je kind positief tegen zichzelf praten
Leer je kind helpende gedachten aan, zoals: “Ik kan dit nog leren” of “Ik geef niet zomaar op.” Zo leer je je kind positief denken
8. Geef zelf het goede voorbeeld
Hoe reageer jij op stress of teleurstellingen? Laat zien dat emoties erbij mogen horen en dat als je deze emoties hebt ervaren, dat je dan niet uit het veld geslagen bent, maar je op zoek gaat naar oplossingen. Zo laat je zien dat jezelf ook oefent in veerkracht.
Veerkracht bij kinderen is geen vaststaand iets. Veerkracht is iets wat zich ontwikkeld naarmate je kind ouder wordt. Als vader of moeder speel jij een belangrijke rol bij het ontwikkelen van veerkracht van je kind. Niet door elk probleem op te lossen, maar door er te zijn. Door te luisteren, te steunen, te begrenzen en los te laten. En door te laten zien dat het leven soms moeilijk is, maar dat we daar samen iets van kunnen maken. Zo geef je je kind iets mee dat belangrijker is dan elk diploma of succes dan ook. Je geeft je kind dan het vertrouwen dat hij of zij het leven aankan.
Bronnen
- Center on the Developing Child. (2015). Supportive Relationships and Active Skill-Building Strengthen the Foundations of Resilience. Harvard University.
- Masten, A. S. (2014). Ordinary magic: Resilience in development. The Guilford Press.
- Werner, E. E., & Smith, R. S. (2001). Journeys from childhood to midlife: Risk, resilience, and recovery. Cornell University Press.
