Als ouder weet je hoe lastig het kan zijn om duidelijke grenzen te stellen. Hoe pak je het effectief grenzen stellen voor kinderen aan? Kinderen hebben grenzen nodig om zich veilig en geliefd te voelen. Zonder duidelijke regels kunnen ze zich verloren en onzeker voelen. Maar hoe stel je grenzen zonder in een constante machtsstrijd te belanden? In dit artikel vind je praktische tips om op een positieve manier grenzen te stellen die werken. Hierdoor ontstaat er meer rust en positiviteit in de opvoeding.
Waarom zijn grenzen belangrijk?
Grenzen bieden veiligheid, structuur en rust voor je kind. Ze helpen kinderen begrijpen wat er van hen verwacht wordt en wat acceptabel gedrag is. Door effectief grenzen te stellen, leert je kind ook verantwoordelijkheid te nemen voor zijn/haar gedrag. Je kind leert eigen impulsen te beheersen en zich op een gepaste manier te uiten. Zo leert je kind zelfdiscipline. Zowel verantwoordelijkheid nemen als zelfdiscipline zijn hele belangrijke vaardigheden voor hun ontwikkeling. Hiermee help je je kind zich te ontwikkelen tot een zelfstandige, evenwichtige volwassene.
Waarom zoeken kinderen grenzen op?
Je kind test waarschijnlijk regelmatig jouw grenzen. Dit is normaal gedrag en een manier voor je kind om te leren. Kinderen weten nog niet wat gewenst gedrag is, hoe ze zich in een situatie moeten gedragen en wanneer er wel of niet een uitzondering geldt. Sommige kinderen zoeken vaak grenzen op, op zoek naar duidelijkheid en rust. Ze willen ontdekken: tot hoe ver kan ik gaan? Je kind kan de gevolgen van zijn of haar gedrag nog niet (goed) inschatten. Door consistente en duidelijke grenzen te stellen, geef je je kind een gevoel van stabiliteit en voorspelbaarheid. Je kind weet dan wat er van hem of haar verwacht wordt en wat wenselijk gedrag is.
Zo vind je de balans tussen toegeven en streng zijn
Veel ouders hebben een hekel aan het stellen van grenzen. Ze willen hun kind geen verdriet doen en al helemaal geen driftbui uitlokken. Maar als je te toegeeflijk bent, blijkt na verloop van tijd dat deze kinderen moeite hebben met het omgaan met frustraties en zichzelf minder goed kunnen beheersen. Deze kinderen worden door anderen soms gezien als een prinsje of prinsesje.
Aan de andere kant zijn er ouders die geen moeite hebben met grenzen stellen. Ze zijn juist strikt en streng. Als ouders zich alleen maar focussen op het handhaven van de regels, hebben deze kinderen tijdens de puberteit vaak moeite met het ontwikkelen van hun eigen mening en het omgaan met emoties. Kinderen die een autoritaire opvoeding hebben gehad, hebben dan ook meer kans op problemen met leeftijdsgenoten, zoals gepest worden of zelf gaan pesten. Ook blijkt dat deze kinderen moeite hebben om hun boosheid te beheersen en als volwassene meer kans hebben op een depressie.
Het is dus naast grenzen stellen ook belangrijk om een kind voldoende vrijheid en vertrouwen te geven, want ook dat heeft je kind nodig om zelfstandig te worden.
Grenzen met empathie
Veelvuldig onderzoek toont aan dat kinderen het beste gedijen wanneer ouders grenzen stellen met empathie. Dit betekent dat het stellen van grenzen start met verbinding en een sterke band met je kind. Je laat je kind dan merken dat je er voor hem of haar bent en dat je zijn of haar perspectief begrijpt. Je handhaaft de grenzen dan op een liefdevolle manier. Hierdoor worden grenzen beter geaccepteerd en leert je kind zichzelf beter te beheersen. Jij kent je kind het allerbeste. Het vinden van een juiste balans is uitproberen, grenzen stellen, vrijheid geven en weer bijstellen. Zo leer je steeds beter hoeveel ruimte jouw kind aankan en nodig heeft.
Geef je kind de ruimte en vrijheid binnen jouw kaders. Jij bepaalt de grenzen en daarbinnen mag je kind experimenteren en kiezen.
Rian Meddens – Orthopedagoog Generalist
Hoe bepaal ik welke grenzen echt noodzakelijk zijn?
Bij veiligheid is het stellen van grenzen belangrijk en ook niet discutabel, zoals de gordel omdoen in de auto en voor jonge kinderen niet alleen oversteken en niet met scherpe messen spelen.
Ook in de omgang met anderen is het stellen van grenzen belangrijk. Je kind moet leren om rekening te houden met anderen en ze met respect te behandelen. Anderen niet slaan, schoppen, en geen onaardige dingen zeggen. Door hiervoor grenzen te stellen, leer je je kind dat hij of zij voor zijn of haar eigen behoeften kan opkomen zonder anderen aan te vallen.
Kinderen die van jongs af aan al leren dat ze niet altijd alles kunnen krijgen wat ze willen, zullen beter kunnen omgaan met frustratie en zich makkelijker kunnen aanpassen. Ook hierin is het dus belangrijk om van jongs af aan al grenzen te stellen. Bijvoorbeeld als je kind om een snoepje zeurt, een speeltje wil uit de winkel of langer op een schermpje wil dan de afspraak was.
In elk gezin zijn er andere regels en deze hangen ook af van de leeftijd van je kind. Bedenk zelf wat jij belangrijk vindt om je kind mee te geven. Wat zijn jouw normen en waarden en wat gun jij jouw kind als volwassene?
Stel dus noodzakelijke regels op, zodat er structuur ontstaat en je kind weet wat hij of zij kan verwachten. Zeg tegelijkertijd ook niet overal ‘nee’ op. Als je te vaak nee zegt, kan dat invloed hebben op de positieve band die je met je kind hebt. Focus op verbinding en geef je kind ook ruimte om te experimenteren en te leren binnen jouw kaders en grenzen.
Wil jij gaan opvoeden op een manier die bij jou past, zodat je meer plezier en positiviteit ervaart in de opvoeding? Gun jezelf dan het werkboek TOP Opvoeder! Met veel leuke oefeningen ga je aan de slag om te ontdekken wat jij belangrijk vindt en welke manier van opvoeden bij jou en bij je kind past.
Effectief grenzen stellen voor kinderen: 8 tips
Hieronder vind je 8 tips voor het effectief grenzen stellen voor kinderen in de leeftijd van 1 tot 12 jaar.
1. Investeer in een sterke band met je kind
Zorg dat je kind het gevoel heeft dat je aan zijn of haar kant staat. Zorg voor veel positieve, liefdevolle momenten samen. Als je een grens stelt, laat je kind dan weten dat je hem/haar begrijpt, door gevoelens te erkennen en begrip te tonen. Wil je meer weten over positief opvoeden? Lees dan alles over positief opvoeden en hoe je dit kunt toepassen in het artikel Wat is positief opvoeden?
2. Geef korte uitleg, maar wees niet bestraffend en ga niet preken
Geef je kind een korte uitleg over waarom je de grens stelt, zodat je kind begrijpt waarom dit van hem of haar verwacht wordt. Weersta de verleiding om te gaan preken en negatief op je kind te reageren. Probeer ook in je woorden niet bestraffend te zijn, want dit werkt averechts. Vertrouw erop dat het stellen van de grens je kind voldoende leert.
3. Wees duidelijk en concreet met positieve taal
Vage regels zijn moeilijk te volgen. Wees specifiek over wat je verwacht. In plaats van te zeggen “Gedraag je”, kun je beter zeggen “Blijf in je stoel tijdens het eten”. Formuleer je grenzen op een positieve manier. In plaats van “Niet rennen in huis”, kun je zeggen “Loop alsjeblieft rustig in huis”. Dit helpt je kind begrijpen wat je wél wilt zien in plaats van alleen wat niet mag. Lees hier meer over in het artikel Positief omgaan met je kind en download daar ook de gratis Positief Opvoedformule, met veel voorbeelden van hoe je specifiek en duidelijk kunt zijn met korte zinnen.
4. Bekijk de situatie vanuit de ogen van je kind
Probeer de wereld te bekijken vanuit de ogen van je kind. Bekijk de situatie vanuit zijn of haar perspectief en probeer dit te benoemen. Bijvoorbeeld: “Ik snap dat je nog heel graag langer hier wilt spelen”. Stel je empathisch op terwijl je de grens stelt.
5. Betrek je kind bij het proces
Wanneer je kind ouder wordt, kun je hem of haar betrekken bij het opstellen van regels. Ga samen zitten en vraag wat je kind belangrijk vindt en neem de mening van je kind serieus. Dit geeft je kind een gevoel van verantwoordelijkheid en maakt hem of haar eerder geneigd om zich aan de regels te houden.
6. Blijf kalm en duidelijk
Het is belangrijk om rustig te blijven als je een grens stelt of handhaaft. Kinderen reageren vaak op je toon en de emotie die je laat zien. Een kalme en duidelijke uitleg helpt hen de regels beter te begrijpen en te accepteren.
7. Geef je kind keuzes
Keuzes geven je kind een gevoel van controle en autonomie. Dit kan helpen om weerstand te verminderen. In plaats van te zeggen “Stop met spelen en ga nu naar bed”, kun je zeggen “Zal ik je naar boven tillen of ga je zelf de trap op?” Geef je kind de ruimte om zelf te bepalen, maar wel binnen jouw kader. Jij bepaalt de buitenlijnen van het kader en je kind mag zich vrij bewegen binnen dit kader.
8. Afwijken van regels
Altijd 100% consequent zijn is niet nodig. Het consequent naleven van de regels geeft je kind houvast, maar de praktijk is niet altijd even consequent. Er zijn altijd uitzonderingen. Soms loopt een dag anders, ben je op een andere plek of is het vakantie. Veel kinderen zijn flexibel en kunnen hier prima mee omgaan, als je maar goed uitlegt waarom iets wel of niet mag.
Let er wel op dat jij bepaalt of er een uitzondering geldt en niet je kind. Je kind zal ongetwijfeld proberen een grens op te rekken. Al doen kinderen dit altijd met een bepaalde reden en niet om jou te pesten. Als je te snel toegeeft als je kind boos wordt of een driftbui krijgt, leert je kind: als ik maar boos word, dan krijg ik mijn zin. En dat is juist wat je niet wilt. Het is niet erg als dit een keer gebeurt, want opvoeden kan intensief en vermoeiend zijn. Maar uiteindelijk maak je het jezelf er alleen maar lastiger mee, omdat je kind vaker negatief gedrag zal laten zien.
Voorbeelden van effectief grenzen stellen voor kinderen
Supermarkt
Stel dat je kind altijd een scène maakt in de supermarkt. Vraag je van tevoren af of je kind niet te moe is om boodschappen te doen of dat er een andere oorzaak is voor zijn/haar gedrag. Als je kind niet te moe of hongerig is, ga dan samen boodschappen doen en bespreek vooraf kort je verwachtingen:
“We gaan boodschappen doen. Ik verwacht dat je naast mij loopt. Als dat lukt kun je zelf lopen, als het lastig is, zet ik je bij mij in het wagentje”.
Door duidelijke verwachtingen en duidelijke consequenties te benoemen, leer je je kind hoe hij zich moet gedragen. Blijft je kind bij je, dan reageer je positief en geef je je kind een knuffel en compliment. Rent je kind er vandoor, dan loop je rustig naar hem/haar toe, pak hem op en zet hem in het wagentje. Je zegt hierbij bijvoorbeeld: “Zo raak ik je kwijt, kom maar even in het wagentje, dan ben je dicht bij mij”.
Speeltuin
Een ander voorbeeld van iets wat vaak voorkomt, is dat jij naar huis wilt en dat je kind nog langer wil blijven. -> “Ik begrijp dat je nog langer wilt spelen. Dit is ook zo’n leuke speeltuin. Jammer hè, dat we naar huis gaan. Kies nog één ding om te doen en dan gaan we.”
Iets graag willen
Of je kind wil iets hebben wat niet mag, bijvoorbeeld een speeltje of iets lekkers. Benoem de emotie van je kind, maar blijf bij je grens.
“Wat een mooi speeltje hè. Ik snap dat je dat prachtig vindt en heel graag wilt hebben. Maar dat gaan we niet doen, want je bent niet jarig/het is ook erg duur/we hebben het niet nodig.”
“Ik begrijp dat je een snoepje wilt, die zijn zo lekker hè. We gaan straks eten, dus nu mag het niet. In het weekend krijg je er eentje”
Wil je tips voor hoe je grenzen kunt stellen als je kind slaat of iemand pijn doet? Lees dan de voorbeelden en informatie in het artikel Omgaan met agressief gedrag bij een kind van 2, 3 of 4 jaar.
Heb je er last van dat je kind niet naar je luistert? En wil je graag dat je kind zich respectvoller naar je gedraagt? Lees dan de tips in het artikel Mijn kind luistert niet: 9 tips zodat je kind luistert.
Grenzen stellen is een essentieel onderdeel van opvoeden. Effectief grenzen stellen voor kinderen biedt veiligheid en helpt je kind belangrijke vaardigheden te leren voor de rest van het leven. Door duidelijke, consistente en liefdevolle grenzen te stellen, creëer je een harmonieuze omgeving waarin je kind kan groeien. Blijf kalm, gebruik positieve taal en betrek je kind bij het proces. Zo bouw je een sterke en liefdevolle band met je kind op.
Mocht je aan de slag willen gaan met meer rust en positiviteit in huis, bekijk dan eens de online cursus Positief Gezin. Je krijgt veel handvatten, praktische tips en tools om je sterker te voelen in de opvoeding en thuis meer rust en positiviteit te creëren.
Bronnen bij dit artikel
POSITIEF &
RELAXED OPVOEDEN
TOP Opvoeder!
Het werkboek voor ouders, voor meer balans, plezier en zelfvertrouwen tijdens het opvoeden.
Opvoeden op een manier die bij jou past.
